In 1974 ging ik regelmatig naar een schietbaan; meestal bij het Drentse Assen. Dat deed ik niet alleen omdat ik dat leuk vond. Ik had er zelfs weinig over te zeggen wanneer ik ging. Ik bracht mijn bezoekjes aan de schietbaan samen met een bataljon dienstplichtigen, waarvan ik er ook een was. Dat schieten ging me goed af. Totdat ik niet meer op een roos moest richten, maar op iets wat een mens moest voorstellen. Dan zorgde ik ervoor dat ik dat figuur niet raakte en richtte gewoon op iets in de achtergrond. Ik ‘vermenselijkte’ dat figuur en wilde ‘zijn’ ‘letsel’ niet op mijn geweten hebben.

‘Ontmenselijking’ is een term die we tegenwoordig regelmatig via media horen. Wanneer we goed luisteren. Dat is het tegenovergestelde van wat ik in Assen deed. Degenen die het in “Islamitische Staat” voor het zeggen hebben ‘ontmenselijken’ andersdenkenden waarna hun beulen hen gruwelijk kunnen behandelen wat ze naar verluid dan ook doen. Echter, wij ontmenselijken hier ook wanneer we iemand verwarren met zijn of haar ideeën, gewoonten of godsdienst. We zien dan niet meer de mens, maar een geminachte vreemde zonder onze ogen en oren te gebruiken. We zien die man of vrouw alleen zoals wij haar of hem kunnen en vooral willen zien. Helaas is dit geen nieuw verschijnsel in de geschiedenis van de mensheid. Wat wel nieuw is, is dat de wreedheden nu vaak online geëtaleerd en via media en sociale media eindeloos herhaald worden.

De Groene Amsterdammer behandelde ruim anderhalf jaar geleden in drie artikelen de Armeense genocide waarin bijna het gehele Armeense volk is uitgeroeid. Ik werd er misselijk van toen ik daarover las. Tijdens de Holocaust – ons iets beter bekend – werden tussen de 5 en 6.000.000 Joden vermoord, evenals ongeveer 5.000.000 Bulgaren, dissidenten, homoseksuelen, Jehova’s getuigen, gehandicapten, krijgsgevangenen, Polen, Tsjechen, Roma, Russen en verzetsstrijders. Er werden door de Duitsers en Japanners diverse methoden toegepast om de ‘untermenschen’ te vermoorden. De gaskamers en het zich dood laten werken zijn de twee meest bekende manieren. Echter, voor de ongekende wreedheden toegepast werden, werden hun slachtoffers eerst ontmenselijkt. De Bulgaar werd een onbetekenende niet-Duitser, de dissident werd een verachtelijke verrader, enzovoort.

Na de gruwel, die deze 11 tot 12.000.000 mensen aangedaan is, plus al degenen die weliswaar niet overleden zijn maar juist zonder hun dierbaren verder moesten leven ofwel getraumatiseerd uit de Tweede Wereldoorlog kwamen, was de tijd rijp de rechten van de mens internationaal te formuleren. Dat gebeurde uiteindelijk in 1948. Ze omvatten rechten waarop iedereen aanspraak kan maken, ongeacht geslacht, herkomst, nationaliteit, overtuiging, wettelijke status of andere kenmerken. Voorbeelden zijn ‘het recht op bescherming tegen marteling’, ‘het recht op leven’, ‘het recht op vrije meningsuiting’ en ‘het zelfbeschikkingsrecht’.

In deze wereld, waarin mensen zelfs opkomen voor dierenrechten, is het om moedeloos te worden van wat mensen elkaar tot op de dag van vandaag fysiek, sociaal en virtueel aandoen. Zo is het ook hoopgevend hoe mensen met elkaar samenwerken aan ethisch verantwoorde doelen. Laat ik dat hier direct erbij vermelden.

Met dat schieten van mij is het later overigens nooit meer goed gekomen. Ik heb zelfs in het leger geen prettige verhouding met geweld ontwikkeld. Al heb ik op een kermis nog wel eens een reuze grote beer voor mijn kinderen met een schot-in-de-roos gewonnen.

Voor wie interesse heeft, hier is een korte versie van die Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (UVRM) te vinden, met een link naar de volledige. Ik wens u allen een gelukkig nieuw jaar.

Deze blog verscheen eerder op 12 juni 2015 via de voorloper van deze website.