Maand: augustus 2017

2017: nieuws zonder context

On door Gerardusinmedia, wereldverhalen, wetenschapEen reactie plaatsen

Modderstromen, orkanen, overstromingen, tyfoons en extreme vloedstormen komen elk jaar voor. Deze fenomenen nemen de laatste jaren echter in aantal, duur, impact en intensiteit toe. Ze bereiken ook grotere gebieden waaronder gebieden die eerder nooit met extreem weer te maken hadden. In de nieuwsberichten over natuurrampen wordt het breken van nieuwe records zelfs zo vaak aangehaald dat we zouden kunnen stellen dat het alleen nog nieuws is als er ergens een storm is die géén records breekt.

Wie echter een link durft te leggen tussen klimaatverandering en extreem weer wordt ervan beschuldigd het lijden van slachtoffers te politiseren, tot politiek te maken. Daarover wordt in de mainstreem media voorzichtig gedaan: ‘Het is niet de oorzaak, maar opwarming speelt wel een rol’, horen of lezen we dan. Met de Canadese auteur, filmmaker en sociale activiste Naomi Klein lijkt het mij juist een politieke beslissing door bij de nieuwsberichten over de tegenwoordige natuurrampen en extreme weersomstandigheden de band met klimaatverandering te minimaliseren of te verzwijgen! Bijvoorbeeld zoals onlangs de Amerikaanse geofysicus en klimatoloog Michael E. Mann in een opiniestuk over orkaan Harvey in The Guardian deed:
a) Het zeeniveau nabij de kusten van Texas steeg de afgelopen decennia met 15 cm (een enorme hoeveelheid extra water bij overstromingen).
b) De temperatuur van het oppervlaktewater steeg ook met 0,5 ºC (bij elke opwarming met een halve graad stijgt de luchtvochtigheid met 3% hetgeen de record regenval verklaart).
c) De orkaan bleef ook langer op een plaats doordat de klimaatverandering voor een stabiel uitgebreid hogedrukgebied in de regio zorgde.
GjH) Maar nee, klimaatverandering was niet de oorzaak van de orkaan Harvey; klimaatverandering was alleen de oorzaak van de immense gevolgen van en huidige wateroverlast door orkaan Harvey.

Volgens de Britse schrijver, bekend om zijn milieu- en politiek activisme, George Monbiot is het een vorm van zelfcensuur in de media: de weigering om te spreken over de kern van onze problemen. En of dat nu is om de Amerikaanse president niet tegen zijn schenen te schoppen of om in de toekomst een leuk baantje bij een petroleummaatschappij mis te lopen, weigeren ons te informeren dat onze levens gedomineerd worden door een maatschappelijk systeem dat niet vol te houden is, lijkt mij, omdat de mainstream wetenschap hiervan overtuigd is, een plicht van onze media: we hebben een systeem opgetuigd dat veel van alles door modderstromen, orkanen, overstromingen, tyfoons en vloedstormen zal vernietigen als we ons gedrag niet snel veranderen.

En als je dit onomwonden zegt of schrijft, wat ik nu doe, dan ben je een doemdenkende dominée, een zwartkijker en zeker geen vrolijke optimist die er op vertrouwt dat alles sal reg kom (als elkeen sy plig doen).

Klein zegt daarentegen: “Eerlijk praten over wat de oorzaken zijn van deze reeks rampen – zelfs terwijl ze zich in real time voor onze ogen afspelen – is niet respectloos voor de mensen die deze rampen ondergaan of er zich tegen inzetten. Het is in feite de enige manier om hun verliezen te eren en onze laatste hoop om een toekomst, die bezaaid is met ontelbaar meer nieuwe slachtoffers, te voorkomen”.

Bron: “Waarom blijft ‘extreem weer’ en ‘klimaatverandering’ onverenigbaar in berichtgeving?” door Lode Vanoost via DeWereldMorgen op 30 augustus 2017.

Achterover leunen of aan het werk?

On door Gerardusincultuur, media, wereldverhalenEen reactie plaatsen

Op een feestje is het niet zo handig met andere gasten opgewekt wat nare eigenschappen van de gastheer of gastvrouw te bespreken. Laat staan zoiets aanvallend of met veel nadruk te doen. Het is zelfs sowieso niet handig nare dingen op een feestje te bespreken; daar is het een feestje voor.

En we beschouwen in dit tijdsgewricht alles als een feestje. Met stomme verbazing merken we soms dat in andere delen van de wereld andere normen en waarden heersen, die we dan – zonder ons in zo’n cultuur te verdiepen – prompt ‘achterlijk’ vinden, want wij – voorheen een samenleving van katholieken en protestanten die in elk subgroepje dachten de waarheid gepacht te hebben – kunnen nog steeds niet bedenken dat we nagenoeg niets weten, laat staan dat ‘de waarheid’ gelaagd en in die gelaagdheid tegenstrijdig kan zijn. Waar in deze contreien ooit ‘goed’ en ‘prettig’ volstond, goeden dag, prettige reis, moet nu alles ‘fijn’ of ‘leuk’ zijn.
Ga je gang, heb plezier
Koop je klaar in drie kwartier
Alles kan, alles mag
Morgen is er weer een zondag.

Mensen met kritiek op de status quo worden alleen geapprecieerd wanneer zij in staat zijn hun bezwaren constructief of humoristisch onder woorden te brengen. ‘We’ mijden boete en schuld en zijn doodsbenauwd voor slecht nieuws. Vandaar dat termen als ‘moeten’ en ‘Pas op’ aversie oproepen; beter is vandaag de dag: ‘Wellicht wilt u eens bij gelegenheid de mogelijke consequenties in overweging nemen zoals eventueel…’. Bij een dwangmatiger woordgebruik worden slecht nieuws-brengers weggezet als ‘boetepredikende dominees’; kortweg ‘dominees’, zeuren of zwartkijkers. Zelfs onze kinderen wordt als ze 10 zijn gevraagd om rond 21 uur eens in overweging te nemen het playstation weg te leggen en naar bed te gaan (waarop die kinderen bijdehand antwoorden dat ze in bed verder kunnen gamen, want het woord ‘spelen’ is uit de gratie).

Nee, kom op ons vrije mensenfeestje niet met onaangename boodschappen! “Niet alles wat ‘waar’ lijkt, behoeft aandacht”, lijkt het nieuwe paradigma.

Daarentegen verklaart de Amerikaanse emeritus-hoogleraar ecologie, evolutiebiologie en natuurlijke hulpbronnen aan de Universiteit van Arizona Guy McPherson* op basis van onjuiste aannames toch dat de mensheid op korte termijn zal uitsterven. Dat wil zeggen vòòr 2030. Als ‘we’ het jaar 2100 halen, mogen we volgens McPherson in onze handjes knijpen.

De Britse kosmoloog, natuurkundige en wiskundige Stephen Hawking* verwacht sinds dit jaar eveneens dat er door inslaande asteroïden, kernoorlogen, catastrofale klimaatveranderingen, genetisch gemodificeerde virussen en nog een handvol andere rampen vòòr 2117 een einde zal komen aan de menselijke soort.

Bedenk hier op aarde met elkaar – naast het nadenken over wat de mensheid vermag – hoe we het op deze aarde zo gaan rooien dat we géén andere planeet nodig hebben.

Daarvòòr verwachtte Hawking het einde van menselijk leven binnen 1.000 jaar. In beide gevallen begint de tijd dus te dringen en in beide gevallen adviseerde Hawking ‘ons’
om alvast de kosten van ruimtevluchten dramatisch terug te dringen,
om goed uit te zoeken hoe we kunnen overleven op planeten als Mars,
om nieuwe planeten te ontdekken die beter bewoonbaar zijn dan de planeten die we nu al kennen en
om nieuwe technologieën te ontwikkelen die ons verder en sneller het universum in dragen.
Hij wijst Mars alvast aan als de planeet die we vooralsnog het best kunnen koloniseren.

Ik zou ons adviseren maar verder na te denken over de menselijke soort die zo machtig is en tegelijk zo weerloos. Zo intelligent en zo in tunnelvisies verstrikt. Zo coöperatief met en vijandig naar elkaar. Zo humaan en zo wreed. Het is voor mij moeilijk voor te stellen dat ‘we’ de problemen, die ‘we’ op aarde veroorzaken, niet mee zullen nemen naar zo’n verre planeet. In de ruimteschepen zullen niet alleen kerngezonde mensen plaatsnemen, maar ook dragers van aids, cholera, hiv en Q-koorts. Hoe gaan ‘we’ ervoor zorgen dat òf Emile Roemer, òf Geert Wilders òf Mark Rutte meereist, dat de geleerden, die meereizen, geen buisje genetisch gemodificeerde virussen in hun bagage mee-smokkelen en dat Donald Trump en Vladimir Poetin hun kernwapens op aarde achterlaten?

Nee, als we dan toch in dit immense universum een steen willen verleggen, stuur dan wat robotten naar Mars, die er daar dan een echt feest van gaan maken en bedenk hier op aarde met elkaar – naast het nadenken over wat de mensheid vermag – hoe we het op deze aarde zo gaan rooien dat we géén andere planeet nodig hebben. Ook al worden daarmee de feestjes, die ideologen, religieuzen en vrije mensen nu elk op hun manier aan het vieren zijn, vast en zeker verstoord.

Bronnen: “Wijs is hij die somber is; Apocalypse when?” door Ralf Bodelier in De Groene Amsterdammer op 16 augustus 2017, “Lokkend ligt” door Joop Visser uit het album ‘Voor zieken en zeevarenden’(2009), naar “De Steen” door Bram Vermeulen uit het album ‘Rode wijn’(1988) en wikipedia op 21 augustus 2017.
__________________
* Een interessante samenvatting van onze uiteenlopende zwartkijkers vindt u in het boek “Het einde van de wereld. Een geschiedenis” (november 2016) door Steven Stroeykens, Uitgeverij Polis in Antwerpen, 336 pagina’s, Nederlandstalig, ISBN 9789463100854; klik hier voor een boekbespreking ervan door André Horlings op Historiek.

Nawoord van de schrijver
Ik heb dit blog bij wijze van uitzondering eens niet in ‘Jip en Janneke-taal’ geschreven. Het gebruik van ‘gewone’, maar voor sommigen wat moeilijke woorden in dit blog doet volgens mij recht aan de inhoud ervan.
GjH

Kwikzilver aan banden

On door Gerardusinkinderleed, wereldverhalen, zorgEen reactie plaatsen

Nu eens goed nieuws dat niet in het nieuws komt: de VN-Conventie van Minamata – het zogenoemde kwikverdrag – treedt vandaag in werking. Human Rights Watch (HRW) is daarover enthousiast, omdat miljoenen mensen daarvan kunnen profiteren. Kwik kan het zenuwstelsel aantasten en is zeer schadelijk voor kinderen. In hoge doses kan het dodelijk zijn.

Het verdrag werd al in 2013 aangenomen in het Japanse vissersstadje Minamata. Daar loosde een chemiebedrijf tussen 1932 en 1968 kwik in een baai. Meer dan 3.000 mensen liepen daardoor kwikvergiftiging op.

“Miljoenen kinderen worden wereldwijd dagelijks blootgesteld aan kwik”, zegt Juliane Kippenberg van HRW. Het Verdrag van Minamata verplicht deelnemende regeringen om de gezondheid van de bevolking te beschermen en om maatregelen te nemen kwikvervuiling door de industrie, zoals door goudmijnbouw en steenkoolcentrales, tegen te gaan.

Kwik kan ernstige schade aanrichten in de hersenen, de lever, de nieren en het zenuwstelsel. Kwikdamp wordt via de longen gemakkelijk in het bloed opgenomen. Bij dieren (en dus ook mensen) oxideert kwik in het bloed. Zolang deze oxidatie nog niet volledig is, kan in bloed opgeloste kwik de hersen- en placentabarrière passeren. Als oxidatie pas plaats vindt in de hersenen of placenta is de weg terug naar de bloedbaan vrijwel afgesloten en stapelt het kwik zich op in de hersenen of foetus. Kwik in de nieren wordt daar gebonden aan eiwitten. Bij langdurige kwikbelasting kan de capaciteit van deze eiwitten overschreden worden waardoor het kwik de nierfuncties belemmert.

Kwik en andere zware metalen behoren tot de irreversibele remmers. Ze binden met bepaalde aminozuren in een eiwit, waardoor de structuur van dat eiwit onherstelbaar (irreversibel) beschadigd wordt. Deze schade is permanent. In vissen, die met kwik vergiftigde vissen eten, stapelt het kwik zich in die andere vissen op en dat gaat door totdat ze, wanneer de vissen er niet voortijds aan overlijden, op het bord van een mens terechtkomen. Wanneer die die vis eten worden zij ook met kwik vergiftigt.

Het kwikverdrag is ondertekend door 128 landen en 74 landen hebben het geratificeerd waaronder Brazilië, Canada, de Europese Unie, Ghana, Peru en de Verenigde Staten van Amerika. “We zijn op de goede weg”, zegt Elena Lymberidi-Settimo, coördinator bij de Zero Mercury Working Group. “Na verloop van tijd zal het verdrag de nodige technische en financiële steun opleveren om de risico’s van blootstelling aan kwik te verminderen. Het is nu aan regeringen om dit verdrag op een efficiënte manier te implementeren.”

Bron: “Kwikverdrag treedt in werking” door Inter Press Service via DeWereldMorgen en wikipedia; beide op 18 september 2017.

Herstelbetalingen

On door Gerardusineconomie, steden en streken, wereldverhalenEen reactie plaatsen

Wat de WIC is weet haast geen enkele Nederlander, maar de Amsterdamse ‘Geoctroyeerde West-Indische Compagnie’, kortweg ‘West-Indische Compagnie’, was de eerste multinational. In 1649 wist de WIC in het Afrikaanse koninkrijk Accra het monopolie op de inkoop van goud en slaven te verkrijgen; mensen die de WIC toentertijd tussen de 2 en 6 jaren oud 100, tussen 6 en 15 133 en voor hen, die tussen 15 en 36 jaren oud waren, 200 gulden per persoon opleverden. En het koninkrijk Accra lag toen waar nu Ghana ligt. De hoofdstad Accra is nog steeds het economisch en politiek centrum van Ghana, dat vooral chemicaliën, hout, kleding, multiplex, textiel en voedingsmiddelen exporteert naar de rest van de wereld.

Terwijl slavernij sinds 1981 wereldwijd verboden is in onze wereld, waarin vandaag toch nog steeds 30 tot 100.000.000 mensen wel in slavernij leven, is de positie van Afrika als door het Westen verplicht gestelde leverancier van economisch gewin aan de rest van de wereld onveranderd.

Het financiële rapport over het ‘Afrika van 2015’ is sinds mei klaar.
Afrikaanse landen ontvingen in 2015 € 144.300.000.000.000, voornamelijk aan financiële hulp, geldovermakingen door familieleden in het buitenland en leningen.
In 2015 werd er ook € 181.300.000.000.000 uit Afrika weggesluisd. Deze bedragen zijn inclusief de gelden die op buitenlandse spaarrekeningen werden gezet, de export van illegale houtkap en visserij en de verboden handel in planten en wilde dieren en gecorrigeerd voor multinationals, die met opzet de waarde van hun export en import verkeerd aangeven om minder belastingen te hoeven betalen. Zo steeg in 2015 de schuldenlast in Afrika met € 29.300.000.000.000, terwijl het dat jaar tegelijkertijd per saldo een kredietverstrekker van (181,3 – 144,3 =) € 37.000.000.000.000 was.

Multinationals zijn alleen al verantwoordelijk voor 60% van alle door Afrikaanse landen misgelopen belastinginkomsten door belastingen over hun export, grondstoffenwinning èn import niet naar behoren af te dragen. Daarnaast sluiten zij zg. wurgcontracten. Mondiaal, vanuit de Europese Unie en vanuit Nederland wordt veel te weinig gedaan om ook deze belastingontduiking en -ontwijking tegen te gaan. Eerlijker nog kan ik stellen dat Nederland veel te veel doet om belastingontduiking en -ontwijking voor binnen de Europese Unie en met name Nederland actieve multinationals mogelijk te houden. Sterker nog, door met name de bijdragen aan politieke debatten van bijvoorbeeld de Partij voor de Vrijheid is het idee van Nederlanders dat ontwikkelingsprogramma’s hen geld kost. Wellicht zou het daarom beter zijn om ‘ontwikkelingshulp’ voortaan aan te duiden met de term ‘herstelbetalingen voor de aanhoudende extractie van rijkdom en andere schade, die aangericht wordt door organisaties die (mede) in rijke landen werkzaam zijn.’

En net als toen, nadat de afgedwongen handel tussen Afrika en Europa begon, zien we nu hetzelfde patroon:
1. Huidige Afrikaanse multilaterale bedrijven genereren rijkdom op dezelfde uitbuitende manier als hun tegenhangers bij ons sinds 1649.
2. Het aantal ‘extreem arme’ mensen in Afrika is gestegen van 284.000.000 (56% van de totale Afrikaanse bevolking) in 1990 tot 388.000.000 (43%) vandaag. ‘Extreem arm’ is dan ‘levend van maximaal $ 1.90 per dag’. Zou die grens bepaald zijn op $ 3.10 per dag dan leefden ineens 670.000.000 mensen in Afrika in extreme armoede; bij $ 4 per dag 800.000.000 (bijna 89%).
3. Er wonen nu 165.000 miljonairs in Afrika, gelijk aan nog geen 0,02% van alle mensen op dit continent, en (in 2016) 24 miljardairs. In 2014 verborgen deze rijke Afrikanen omgerekend € 377.250.000.000.000 in belastingparadijzen. Dat is gelijk aan 30% van Afrika’s totale financiële vermogen.

Het risico dat geld voor hulpprogramma’s in de handen komt van elites is bekend. Dus wanneer de PVV dat zou zeggen had ze daar wel gelijk in met hun ‘bodemloze put’. Dat dit kan resulteren in een netto verlies voor de economie van een ‘ontwikkelingsland’ werd ook al in 2006 beschreven in onderzoek van de Universiteit van Glasgow en in 2003 in een studie van de Wereldbank. Maar de praktijk gaat gewoon door. Werken met elites is deels opzettelijk beleid. Als donor wil je invloed hebben op partnerlanden. Of het nu gaat om het matigen van migratie naar Europa of om het terugdringen van China of IS, hoe hoger je partners zitten, hoe beter. Bovendien is het eenvoudiger om grote bedragen op topniveau te geven. Dat scheelt een hoop administratie en verantwoordelijkheid. Dat zulke hulp een negatief effect kan hebben op het leven van de armen wordt dan ‘op de koop toegenomen’. Wanneer de immigratiestroom maar ‘opdroogt’ of de invloed van China en IS afneemt.

Bij het exporteren van grondstoffen door multinationals uit Afrikaanse landen ontvangen de regeringen van deze landen daarvoor bitter weinig belastingen. En Afrikaanse overheden hebben bij buitenlandse investeringen op hun continent meestal geen aandelenparticipatie. Wanneer ze die toch wel hebben, dan vaak hooguit op 5 tot 20% van de aandelen. De meerderheid van de Afrikanen hebben aan de export van grondstoffen geen enkel voordeel en de huidige manier van ontginnen leidt daarenboven tot verarming.

Nee, herstelbetalingen voor de aanhoudende extractie van rijkdom en andere schade, die aangericht wordt door organisaties die (mede) in rijke landen werkzaam zijn, kan de arme Afrikanen alleen ten goed komen wanneer die losgekoppeld gaan worden van zowel Afrikaanse als Westerse bedrijfsbelangen en gebaseerd gaan worden op de reële noden op het continent. Pas dan is sprake van ‘hulp’ en nog niet eens van ‘ontwikkelingshulp’.

En hoe het die eens als slaaf overgebrachte families in de Verenigde Staten van Amerika nu vergaat? Tussen 2008 en 2016 hadden zij 2x meer extreemrechts gemotiveerde aanslagen te verdragen dan de het hele land Islamistisch geïnspireerde aanslagen.
En dat het juist zou zijn investeringen van gemeenschapsgeld in nuts- en zorgvoorzieningen los te koppelen van private belangen speelt volgens mij ook in Noord-Europa, maar dat is een heel ander verhaal.

Bronnen: “Hoe de wereld profiteert van Afrika’s rijkdom” door Soetkin Van Muylem via DeWereldMorgen op 10 augustus 2017, “Als de multinationals hun belastingen zouden betalen, zou Afrika geen hulp nodig hebben” door Euractiv via Yoo.rs op 10 mei 2016, “De terreur in Charlottesville komt niet uit de lucht gevallen, ze heeft een lange geschiedenis” door Thomas Decreus in DeWereldMorgen van 14 augustus 2017, “Dit is hoe hulpprojecten in Afrika de rijken rijker maken” door Selay Kouassi et al./African Investigative Publishing Collective op 15 augustus 2017 en Wikipedia op 12 augustus 2017.

Vrijheid heeft geen betekenis zodra je er niets mee kunt

On door Gerardusincultuur, wereldverhalenEen reactie plaatsen

“Laten we een punt in het nabije verleden prikken, zeg 50 jaar geleden. Dat was een wereld waarin staten opereerden voor wie militair geweld de gewoonste zaak van de wereld was – tijdens de Koude Oorlog. Le politique, de overheid, zag zich zo groot als een huis. Maar 50 jaar later zien we dat huis niet meer staan. De overheid lijkt als vanzelf te functioneren, zelfs als ze in werkelijkheid nog steeds heel present is. Ze ligt er niet langer bovenop, maar is er als het ware onder geschoven en vormt nu de sokkel waarop de samenleving stut. Aan het woord is de Franse filosoof, historicus en hoogleraar Marcel Gauchet, onder meer hoofdredacteur van het toonaangevende tijdschrift ‘Le Débat (Histoire, politique, société)’.

Gauchet schetste in 1985 al hoe een door goden en magie bevolkt universum geleidelijk plaatsgemaakt had voor een wereld waarin de mens centraal stond. Het christendom had als religie ‘de ontsnapping uit de religie’ mogelijk gemaakt. Er volgden boeken over onderwijs, mensenrechten en de rol van religie in de democratie. Januari dit jaar sloot Gauchet zijn beschrijving af over hoe het de (Europese) mens was vergaan. “Europa was de wieg van het proces dat we ‘de moderniteit’ noemen.” Volgens Gauchet is ‘het verschrikkelijke’ aan de Europese geschiedenis dat ‘we’ enorme mogelijkheden hadden en die niet hebben benut en ook nù benutten ‘we’ onze mogelijkheden niet. “Kijk maar wat er rond de eeuwwisseling [bijna 120 jaar geleden; GjH] rondliep aan wetenschappers, kunstenaars, musici, schrijvers, filosofen. En niet alleen in steden als Londen, Parijs of Wenen. Maar tot in Oslo! Denk je eens in wat het geweest had kunnen zijn… En ook in Berlijn, voeg ik er aan toe omdat ik zondag nog is de straat stond waar Albert Einstein zijn relativiteitstheorie ontwikkelde. “Wat hebben wij de wereld te bieden behalve een tandeloos humanisme?”, vraagt Gauchet zich af.

Vrijheid heeft geen betekenis zodra je er niets mee kunt

In Nederland bekritiseert column- en essayist Bas Heijne het op individuele zelfontplooiing gerichte ‘verlichtingsdenken’, dat geen oog heeft voor groepsverlangens en collectieve identiteit. Gauchet voegt daar nog een dimensie aan toe: het huidige onbehagen is niet los te zien van de specifieke fase van het moderniseringsproces waar we in verkeren. Want, zo redeneert hij, waren ooit gemeenschap, hiërarchie en traditie bepalend en religie structurerend, nu draait alles om gelijkheid, individualiteit en vrijheid. Het is een proces waarbij de maatschappelijke orde van een ‘heteronome’, waarin mensen onderworpen waren aan veel regels, een ‘autonome’ wordt. Vanaf de jaren zeventig is dat proces volgens Gauchet in het seculiere Europa ‘geradicaliseerd’: in korte tijd viel alles wat het individu nog inkaderde (familie, natie, religie, traditie) weg en daarmee de laatste resten van de heteronome orde. Het individu werd, vrij naar de Franse filosoof en schrijver Jean-Paul Sartre, de ‘onoverschrijdbare horizon’ van onze tijd. Nooit eerder waren we als individu zo vrij en niet eerder kregen we gezamenlijk zó weinig voor elkaar.

Het autonome individu ontleend haar autonomie volgens Gauchet niet aan een economisch model. Het autonome individu is daarentegen volgens hem een idee dat rust op een samengaan van geschiedenis, politiek en recht, dat wanneer ze zich geheel en al openbaart onzichtbaar wordt. Vandaar dat beeld van de sokkel aan het begin van dit stukje: we leven op een sokkel van geschiedenis, politiek en recht en kijken naar boven, naar elkaar en opzij, maar niet naar onder. We hebben er geen idee meer over hoe ‘onze’ samenleving functioneert. Wat rest is volgens Gauchet een diepe onzekerheid en wat in het vooruitzicht wordt gesteld wordt daarbij ook nog eens niet waargemaakt. Zo zijn we volgens hem terecht gekomen in een ‘gevangenis zonder tralies’, maar op een sokkel waar we niet vanaf kunnen.

Bevrijd van het korset van de heteronomie zou de perfecte unie tussen kunnen en weten werkelijkheid worden. Dankzij het begrip over zichzelf en de middelen die haar ter beschikking stonden leek het sinds de ’70er jaren alsof de mensheid voor het eerst in de geschiedenis geheel en al over zichzelf kon beschikken. Maar de realiteit blijkt een heel andere. De mens is tot nogal wat waanzin in staat. Deze kloof tussen gewekte verwachting en problematische werkelijkheid ziet Gauchet als dè bron van de huidige desoriëntatie. Hij geeft het voorbeeld van adolescenten. “Die trekken doorgaans in groepjes op maar zijn aldoor gefrustreerd, omdat het ze zelfs binnen hun kleine groepje niet lukt om het eens te worden over wat ze zullen gaan ondernemen.
Waarom wenden kiezers zich van de politiek af? Omdat politici niets voor elkaar lijken te krijgen als ze eenmaal worden gekozen.
Mensen hechten heel erg aan hun verworven vrijheid en onafhankelijkheid. Tegelijk zijn ze diepgaand bezorgd over een wereld waarin niets mogelijk lijkt wat het individu overstijgt en de wereld kan veranderen; lees: ‘verbeteren’.

Terug naar de heteronome orde kan in Europa niet. Gemeenschap, hiërarchie en traditie zijn niet langer bepalend en religie is niet meer structurerend. We zullen het met de autonome orde moeten doen. Echter, stellen dat het autonome individu heeft gezegevierd en dat hier de geschiedenis eindigt, is stellen dat er geen revolutionair perspectief meer mogelijk is.

De vraag is nu juist hoe erin te slagen ons in een autonome orde betekenisvol te organiseren. Door heel haar geschiedenis heen heeft de mensheid zich altijd inventief gedragen. “Ik zeg niet”, zegt Gauchet, “dat het ook daadwerkelijk zal gebeuren, maar ik acht de mens in staat de sprong te maken, de sprong naar een hoger niveau van veeleisendheid ten opzichte van zichzelf.” We zouden maar eens moeten beginnen met te erkennen dat neoliberalisme een ideologie als iedere andere is, want vrijheid heeft geen betekenis zodra je er niets mee kunt.

Bron: “Een gevangenis zonder tralies; Marcel Gauchet” slot van een serie over ‘Woede’ door Marijn Kruk in De Groene Amsterdammer van 26 juli 2017.

Wat verder weg is dan het Journaal bestaat niet

On door Gerardusinpolitiek, wereldverhalen, wetenschapEen reactie plaatsen

Een stijging van de temperatuur op aarde met 2°C behoorde vroeger tot de rampscenario’s. We zijn het collectief vergeten, maar maken ons liever druk over andere Journaal-items, zoals Bloedluis, een gasexplosie, Iuventa, Kanye West, de oranje leeuwinnen, president Trump, Verstappen jr. enzo.

In Parijs, tijdens COP21, is stijging van de temperatuur op aarde met 2°C in 2015 van rampscenarium een doelstelling geworden. Een geslaagde top, volgens het Journaal van destijds.

Tot nu toe steeg de temperatuur door menselijke activiteiten met 1°C. Dat leidde al tot het afscheuren van gigantische ijsbergen en ijsvlakten en heel veel extreme weerfenomenen. Verbanden legt het Journaal niet, maar afzonderlijke spectaculaire filmpjes worden wèl regelmatig vertoond. Niet getreurd en niet zeuren, het kan nog erger. We kunnen altijd nog verbanden ontkennen of gewoon ontkennen dat er iets zorgelijks gebeurt of, als de kijkcijfers dalen, vertellen we dat we er iets of juist niets aan kunnen veranderen.

Het is makkelijker om de Parijse beloftes te breken dan om multinationals in hun portefeuille te raken.

De wetenschappers, die niet geneigd zijn de gevolgen van menselijk handelen af te wachten, hebben de afgelopen decennia informatie verzameld en hun bevindingen kenbaar gemaakt. Ze zijn daarbij tegengewerkt door onder andere olieproducenten, die klimaat-veranderingontkenners inzetten en hen voor hun bereikte successen rijkelijk beloonden. Die wetenschappers kwamen nog niet eens zo lang geleden in Parijs bij elkaar om wereldwijd hun bevindingen te delen. Vooraf was afgesproken of bedongen dat de prijs van kerosine (luchtvaart) en stookolie (scheepvaart) tijdens de top onbelast zouden blijven. Maar de naties, die achter het daar bereikte klimaatakkoord stonden, deden plechtige zelf-ingevulde beloften.

Deze naties, ook die welke achter het klimaatakkoord zijn blijven staan, maken hun beloften tot nu toe niet waar. In Nederland zijn we lekker stoer 130 km per uur gaan rijden op snelwegen, of door gebrek aan handhaving nog harder. Wat maakt het uit? En heel de Europese Unie, India, Japan, het Verenigde Staten van Amerika van vòòr Donald Trump en haast(?) alle andere mooie beloften-landen komen hun beloften vooralsnog niet na. Japan lijkt in plaats van 26% CO2-uitstoot-vermindering in 2020 hooguit 17% te halen en de VS tijdens Barack Obama 15 tot 19% in plaats van de beloofde 26 tot 28%. Oorzaak? Het is makkelijker om de Parijse beloftes te breken dan om multinationals in hun portefeuille te raken.

Ondertussen stijgt het aantal zichzelf door klimaatverandering dodende boeren in India. De teller staat nu op (meer dan) 59.000 in de afgelopen 30 jaar. Het totaal aantal zelfdodingen onder arme Indiase boeren is overigens sinds 1980 verdubbeld tot 130.000 per jaar. Mislukte oogsten duwen niet alleen arme boeren in diepe armoede, maar leiden ook tot hogere voedselprijzen en treft dus heel veel meer arme Indiërs. En daar zijn er nogal wat van.

Centraal-Amerika blijkt overigens een van de meest kwetsbare regio’s ter wereld voor klimaatverandering. In de Global Climate Risk Index 2017 van German Watch staan Guatemala, Honduras en Nicaragua in de top 10. Door die landen loopt de zogenoemde ‘Droge Corridor’. Honduras voert die rangschikking aan. In de Droge Corridor wonen ruim 10.000.000 mensen, waarvan 60% in armoede. Hiervan leven 3.500.000 mensen in voedselonzekerheid en hebben 2.800.000 mensen voedselhulp nodig.

Gelukkig – voor ons – is de ellende allemaal ver weg en kunnen we hier gewoon roepen dat ze het er allemaal zelf naar gemaakt hebben. En hoezo ‘rampscenarium’? ’t Is toch best lekker dat we niet op vakantie hoeven voor een tropisch zonnetje en tropische buien? En die 130? ’t Is toch harstikke lekker om 25 km lang 130 te mogen, dan weer 100, dan weer 120, dan weer 130 en zo tussen Utrecht en Maastricht 4 minuten eerder onze bestemming te bereiken dan wanneer we heel die 180 km lange weg allemaal 100 km/u zouden rijden?

Bronnen: “Klimaatakkoord van Parijs: mooie beloftes, weinig kans dat ze gehaald worden” door Christophe Callewaert, “Klimaat doet aantal zelfdodingen in India sterk toenemen” door Inter Press Service en “Centraal-Amerika kan droogte in landbouw preciezer voorspellen” eveneens door Inter Press Service; alle drie via DeWereldMorgen op 2 augustus 2017 en “Global Climate Risk Index 2017; Who Suffers Most From Extreme Weather Events? Weather-related Loss Events in 2015 and 1996 to 2015 door Sönke Kreft, David Eckstein and Inga Melchior via German Watch in november 2016.