Maand: juni 2022

Collectieve of individuele verantwoordelijkheid

On door Gerardusinpolitiek, privé, wereldverhalenEen reactie plaatsen

Er zijn mensen, die er sympathie voor kunnen opbrengen dat ik inmiddels 46 jaar vegetariër ben. Er zijn zelfs mensen, die sympathie ervoor kunnen opbrengen dat ik al 44 jaar in hart en nieren pacifist ben. En – geloof het of geloof het niet – er zijn zelfs enkelen die mijn redenering kunnen volgen dat voor pacifisme een wijdverbreid socialisme noodzakelijk is; een democratisch ingevuld socialisme om precies te zijn.

Daar moest ik aan denken toen ik onlangs aan de praat kwam over vegetarisme aanhangen en toch de behoefte aan een hamburger niet kunnen weerstaan; klimaatverandering willen tegengaan en toch een vliegreis boeken. “Bekentenissen” van Jonathan Safran Foer. Of dan de bekentenissen van de zichzelf ‘afvallige milieuactivist’ noemende Paul Kingsnorth: hij richtte zijn boerderij circulair in, maar moet soms toch van aannemers gebruik maken, wat hij van zichzelf inconsequent vindt.

Als iedereen bioloog zou zijn, dan zou de mensheid zeker ten onder gaan

De denkfout, die zij volgens mij maken, is dat zij zichzelf als individu te centraal stellen; ze geven zichzelf 100% verantwoordelijkheid, en negeren allerlei plaatselijk actieve samenwerkingsverbanden, zoals de louter op winst beluste grootbedrijven in hun leefomgeving, lobbyisten voor overheidsbeleid- en -subsidies daar waar zij wonen, promotiebureaus, reclamebedrijven en winkelketens. Hun redenering is ‘als iedereen zou leven als ik, hoe zou de wereld er dan uitzien?’ Mijn antwoord daarop is: “Zo dus, zoals die nu is, want iedereen doet al zo’n beetje wat haar of hem goed dunkt.” Met al die jaren vegetarisme achter de rug heb ik recht van spreken: het heeft niets veranderd aan dierenwelzijn; we gaan nu boeren uitkopen om ons voedsel, waaronder vlees, vervolgens te importeren vanuit landen met nog gruwelijker handhaving en wetgevingspraktijken dan hier. Rekening houdend met alle invloeden ter behartiging van bedenkelijke belangen ligt mijn focus niet op ‘het huishouden’ of ‘het individu’, maar op de gehele samenleving waarvan ik deel uitmaak.

Mijn vegetarisme is niet meer dan een persoonlijke ethische keuze; ik zal mijn standpunt niemand aan- of ontraden. Mijn pacifisme, dat in mij geworteld raakte tijdens de vervulling van mijn militaire dienstplicht, is mijn persoonlijke ‘alles overkoepelende’ ideaalbeeld voor de wereld geworden. Ik zie al decennia met lede ogen aan dat pacifisme een ondergeschoven kindje van ons is, terwijl iedereen die ik er over hoor wereldvrede best een mooi ideaal vindt. Ons korte termijn-eigenbelang is overweldigend dominant geworden, net als ons denken in ‘betaalbaarheid’. We denken nauwelijks na over de ‘kwaliteit van leven’, behalve in een puur egocentrische, materialistische context. En dat we met ons neoliberale kapitalisme elders in de wereld haat en overheersing zaaien laat ons hier koud. Oorlogen, waar we direct en indirect aan meewerken, woeden al jaren achteloos (op die ene na) door. En ook bij die ene door de brutale inval van Rusland in Oekraïne vergeten we dat elke oorlog diplomatiek eindigt en stellen we ons op achter de Verenigde Staten van Amerika dat een diplomatieke oplossing blokkeert, terwijl ik me als een van de weinigen afvraag waar de VS zich mee bemoeit. Vandaar dat ik met stelligheid zeg: wanneer ik geen mensen dood, worden er toch nog mensen gedood; zelfs in mijn naam. Wanneer ik niet steel, houdt de diefstal niet op. Ook die gaat door en eveneens mede in mijn naam. Ik kan mij terugtrekken uit de wereld maar met mijn belastinggeld (BTW, inkomsten) worden naast goede ook vreselijke dingen gedaan. Beide stellingen zijn overigens proefondervindelijk bewezen. Wanneer mijn ecologische voetafdruk ‘0’ benadert, blijven er alleen in Nederland al op dit moment nog 17.694.782 andere ‘voetafdrukken’ over. Het gaat om een collectieve verantwoordelijkheid, en niet om die van ieder individueel.

Oftewel, het gaat mij om de regels, die door democratisch gekozen politieke partijen aan de samenleving opgelegd worden nadat daarvoor draagvlak is gebleken of is ontwikkeld. Wanneer die dierenleed willen voorkomen, worden regels opgesteld om dierenleed te voorkomen. Wanneer die de menselijke invloed op klimaatveranderingen willen beperken, zullen ze regels opstellen die klimaatverandering tegengaan en zullen zij bij andere regeringen erop aandringen hun voorbeeld te volgen. Wanneer die wereldvrede willen, zullen ze er alles aandoen om zich voor te bereiden op de vrede. Het gaat er dus uiteindelijk vooral om wat onze politici voorstaan.

De wereld leefbaarder maken is iets heel anders dan de wereld – zoals nu al decennia achtereen – erop inrichten dat sommigen onbeperkt bezit en rijkdom kunnen vergaren, waardoor vervolgens de onderlinge ongelijkheid onoverbrugbaar groot geworden is. Ik kan met mijn idealen bewust of onbewust leven, maar laten we wel wezen, met bijna 8.000.000.000 andere mensen heb ik als individu weinig invloed op het wereldgebeuren, zolang ik geen invloedrijk politicus ben die binnen mijn samenleving een halt toeroept aan de gaande escalatie van klimaatverandering, militarisme en ander onrecht; individuen hebben in onze huidige wereld nimmer invloed van betekenis. Ik kan het een schande vinden (of toejuichen) dat ons kabinet meer steenkolen gaat gebruiken om tegen de adviezen van alle klimaatwetenschappers in onze energieverslaving te bevredigen. Ik kan in een daarvoor aangewezen vak met een spandoek gaan staan, maar daar wordt niemand en niets anders van zolang de kapitalistische, neoliberale trein in het gareel van alle VS-beleid doordendert, laat staan dat de wereld er beter van wordt. Helaas zijn mijn en uw doen, mijn en uw mening en mijn en uw laten nagenoeg betekeningloos. Het zou goed zijn als we ons dat zouden realiseren zonder onze idealen te verkwanselen.

Met alleen cellisten komen de bombardon-, contrabas-, fagot-, fluit-, gitaar-, harp-, hobo-, hoorn-, klarinet-, piano-, piccolo-, saxofoon-, slagwerk-, trombone- en vioolpartijen – och kijk hier even wie ik allemaal kortheidshalve niet opnoem – niet tot hun recht

Bewustwording van mensen is bepaald belangrijk, meestal ook een fijne ervaring en bewustwording is absoluut hard nodig. Echter, voor een betere wereld gaat het nog niet om die allereerste noodzakelijke stap!

Overigens, zou ik de Kingsnorths en Safran Foers’ onder u gaarne meegeven: eenmaal bewust geworden heeft schamen over individuele tekortkomingen geen zin. U doet vast bovengemiddeld. Bovendien, zou ik achter de hand fluisteren: doe gewoon nooit iets waar je niet achter staat.

Naar mijn mening gaat het er dus om wat wij als samenleving (!) bijdragen aan de toekomst voor alles wat leeft inclusief de onvolkomenheden van ons allemaal. Daarvoor zouden we andere dan kapitalistisch geënte politieke partijen moeten oprichten. Partijen, die beogen wat wij wèl met elkaar zouden willen; die de wereld vorm geven waarin we graag zouden willen leven. Pas dan kunnen we echt belangrijke stappen zetten ter voorkoming van dierenleed, klimaatverandering en ander onrecht en/of voor pacifisme, vrede en wereldvrede. Het gaat dus volgens mij om een ‘collectieve bewustwording’ in plaats van alleen een individuele. Het gaat om een bewustwording, die via de politiek verder in de wereld gezet wordt. Immers, alleen de politiek bokst de inrichting van onze samenleving voor elkaar.

Het idee dat we stuk voor stuk vrij zijn te doen, te laten en te vinden wat we willen, mag wat mij betreft op de helling wanneer we ons werkelijk een betere wereld wensen. Ons doen en laten moet daarvoor volgens mij op basis van een collectieve bewustwording juist drastisch beperkt (!) worden. We moeten met minder comfort, grondstoffen en luxe toe, ons inkomstenpatroon inrichten op robuustheid in plaats van het laten ontstaan van steeds meer kloven tussen groepen mensen die zich niet meer in elkaar kunnen verplaatsen en we zouden de kwaliteit van leven moeten laten prevaleren boven vrijheden die de samenleving steeds instabieler maken. Pas dan kunnen we volgens mij structureel vrede-bevorderende idealen verwezenlijken. Vandaar dus dat volgens mij een wijdverbreid socialisme – in plaats van ons neoliberalisme – een antwoord is op de vraag hoe een leefbare toekomst te realiseren (en een antwoord op de vraag waarom het ons tot nu toe – ondanks veel mooie initiatieven – niet goed lukt).

En wanneer we al met al best tevreden zijn met het aandeel van de Europese Unie of ons Nederland in het wereldgebeuren, dan zijn andere politieke partijen uiteraard overbodig. Mijn mening is dat absoluut niet, maar ik ben voldoende democraat om me daar dan bij neer te leggen. Ook dat is proefondervindelijk bewezen. Jullie je zin; dan richt ik mijn lede ogen, zoals al jaren, op het schoons en de wonderen, die ik kan gadeslaan en waar ik – zonder in de wereld het verschil te maken – wellicht nog wel een steentje aan kan bijdragen.

Bronnen: de Happinez-scheurkalender op 22 juni 2022, “Bekentenissen van een afvallig milieuactivist; een radicaal andere kijk op natuurbescherming” (2019) door Paul Kingsnorth en uitgegeven door Atlas Contact in Amsterdam en Antwerpen en het ‘dashboard bevolking’ van het Centraal Bureau voor de Statistiek en Worldometer; beide op 25 juni 2022 om 13:35 uur.

Een visie op onrecht is hier teveel gevraagd

On door Gerardusinpolitiek, steden en streken, wereldverhalenEen reactie plaatsen

De ‘Top van de Amerika’s’ van 6 tot 10 juni jl. in Los Angeles was een thuiswedstrijd voor president Joe Biden, maar draaide nou net voor hem uit op een daverend fiasco. Het is mogelijk wederom een indicatie hoe het machtsoverwicht van de Verenigde Staten van Amerika steeds meer in het gedrang komt. Tenminste daar, in die regionen. Zou het daarom zijn dat we er hier niets over vernomen hebben?

De blokkade van de VS tegen Cuba is al 60 jaar van kracht; sinds 1962. Deze werd opgelegd als reactie op de nationalisatie van Amerikaanse bedrijven, d.w.z. als verzet tegen een op basis van het internationaal recht ‘soevereine Cubaanse handeling’. En Cuba is niet het enige land waarvan de bevolking de prijs betaalt voor een eigenmachtig VS-beleid van geweld en politieke inmenging. Iran, Nicaragua, Noord-Korea, Rusland, Syrië en Venezuela zijn momenteel sowieso al aan een VS-embargo onderworpen. Vreemd toch; het land dat zich opwerpt als ‘de verdediger van de democratie en vrijheid in de wereld’ gebruikt het wapen van honger en ziekte het meest intensief en het vaakst van alle democratische en niet-democratische landen. Want gebrek, honger en ziekten zijn de directe gevolgen van deze handelsembargo’s voor de getroffen volkeren, waar ‘wij’ als ‘bondgenoten’ aan meedoen of van wegkijken. Maar in Noord- en Zuid-Amerika doen ze dat niet allemaal.

De afgelopen ‘Top van de Amerika’s’ wilde de VS 3 Amerikaanse landen, te weten Cuba, Nicaragua en Venezuela, officieel uitsluiten. President Biden kondigde een paar maanden geleden nog enthousiast aan dat deze top “de vernieuwing van de inter-Amerikaanse betrekkingen” zou inluiden, maar daags na de eenzijdige beslissing van de VS om – zelfs organisatorisch onrechtmatig – landen uit te sluiten, kondigde de Mexicaanse president Andrés Manuel López Obrador aan dat hij niet naar de top zou komen. En dat terwijl de VS juist met hem zaken wilde doen ter afwending van migratiestromen in Noord-Amerika, die de VS voor het leeuwendeel zelf veroorzaakt door haar ver gaande bemoeienis met Venezuela en de verarming van de Venezuelaanse bevolking door het door de VS opgelegde ultra-liberale beleid. Manuel López Obrador zei daarentegen dat de Mexicaanse delegatie onder leiding van zijn minister van Buitenlandse Zaken Marcelo Ebrard de opdracht had om de opheffing van het embargo tegen Cuba tot het belangrijkste strijdpunt van de top te maken. “De opheffing van de sancties tegen Cuba zal het centrale thema van de top zijn. Deze sancties zijn niets anders dan een moorddadige financiële, economische en handelsblokkade. Wij benadrukken dat de blokkade onmenselijk (…) en ondoeltreffend is en veroordeeld wordt door alle landen die aan de top deelnemen, met uitzondering van [Canada en; GjH] de VS.” Grote demonstraties begeleidden de opening van de top met borden waarop te lezen was: “Biden, Latijns-Amerika is niet van jou”, “Cuba, Venezuela presente” en “Demilitarisering van het continent”. De avond tevoren was de deelnemerslijst nog steeds niet op orde door de twijfel van andere Amerikaanse landen. De krant ‘Libération’ kopte haar verslag over de opening van de top met: “Toppunt van verwarring op Top van de Amerika’s”.

Onmiddellijk na zijn verkiezing had de nieuwe Mexicaanse president zich eerder al teruggetrokken uit de ‘Groep van Lima’, een bijeenkomst van pro-Washingtonstaten, die tot doel heeft het Venezuelaanse regime omver te werpen. Daar is ‘onze bondgenoot VS’ bedreven en ervaren in. Manuel López Obrador steunde ook president Evo Morales tijdens de staatsgreep tegen hem en verleende hem vervolgens politiek asiel. Hij stelt ook voor om asiel te verlenen aan Julien Assange. Hij verwerpt de door de Verenigde Staten geëiste economische sancties tegen Rusland en met name haar politieke inmenging met het verbod op Russische vluchten naar Mexico. Wat de laatste ‘Top van de Amerika’s’ en zijn ‘migratieagenda’ betreft, besloot hij een tijdelijke vrijgeleide te verlenen aan de duizenden migranten, die vanaf de grenzen van Guatemala via Mexico naar de VS zijn getrokken. Daarmee maakte hij duidelijk dat het antwoord op deze massale migraties helemaal geen kwestie van ‘veiligheid’ is, zoals Washington steeds beweert, maar alleen een economische en sociale kwestie kan zijn. Met zijn optreden illustreert Manuel López Obrador de groeiende moeilijkheden van en weerstand tegen de VS om hun beleid van economische en financiële inmenging te legitimeren. De hernieuwde agressiviteit van de VS – de VS werd sinds deze ‘Top van de Amerika’s’ in 1994 jaarlijks plaatsvindt al vaker van destructieve agressiviteit beticht – maakt deel uit van een ruimere ‘wortel-en-stokstrategie’ om de groeiende banden tussen China en de landen van Latijns-Amerika dwars te zitten. De stok van het embargo en uitsluiting gingen vergezeld met de wortel van een plan van $ 100.000.000 om in Latijns-Amerika een half miljoen gezondheidswerkers op te leiden. Het zogeheten ‘New Health Corps of The Americas’-project is bedoeld om de aanzienlijke toename van overeenkomsten tussen Cuba en vele landen om gezondheidswerkers te sturen tegen te gaan en tussen China en diezelfde landen om geneesmiddelen en vaccins tegen COVID-19 te leveren.

Het gigantisch fiasco van de ‘Top van de Amerika’s’ is als gezegd wellicht een indicator van het nieuwe mondiale machtsevenwicht, dat de heersende mogendheden, die de wereld als hun eigendom beschouwen, in moeilijkheden brengt; wat mij betreft ‘ernstige moeilijkheden’. Mijn wachten is erop dat de Europese Unie dit moedige voorbeeld van Manuel López Obrador volgt. Wij verdienen als democratische landen een politiek, die onze belangen behartigt, in plaats van het ruimhartig belonen van de VS-strategiën om haar hegemonie over de wereld steeds alomvattender uit te breiden. Op onze politici vestig ik geen enkele hoop. Zij – mochten ze al op het idee komen en er ook nog sympathie voor hebben hetgeen hun carrièrekansen na hun politieke loopbaan hoogstwaarschijnlijk schade berokkent – zouden voor zoiets tegendraads stuk voor stuk gewoon te laf zijn. Bovendien heb je daar een visie op ‘onrecht’ voor nodig. Dat is veelteveel gevraagd aan hen.

​Bron: “Het groeiende isolement van de VS in Amerika” door Saïd Bouamama in de reeks ‘De wereld van onderuit’ op Investig’action, vertaald door Frans De Maegd via DeWereldMorgen op 14 juni 2022.

De huisjesslak en de roeping van de mens

On door GerardusinprivéEen reactie plaatsen

Een orgasme is fijn, dat mag vanzelfsprekend zijn voor wie er een gehad heeft, maar fijner is een ander zintuiglijk genieten. Een één zijn met mijn fysieke omgeving. Het terrasje vanwaar het straatgebeuren gadegeslagen kan worden, met lekker eten en drinken binnen handbereik. Me onbespied en veilig wanen, de wind die mijn gezicht afkoelt en de zon die het verwarmt, en me tegelijkertijd geplaatst weten in mijn omgeving. Of thuis aan het rommelen; omgeven door vertrouwde eigendommen en met een vertrouwd uitzicht op mijn nabije wereld waar ik af en toe een blik op werp. Kijk eens aan, mijn buurman komt thuis, mijn druif mag ik wel weer eens snoeien en eksters hebben in die ouwe berk een nestje gebouwd.. Of de wandeling langs natuurlijk aandoende paadjes met uitzicht op golvend gras, oude, soms ook wijze bomen, uitbundig bloeiende planten, vogels in de lucht en kabbelend of juist verstild water. Of wandelingen in weer en wind over het strand of op het wad. Geen last van blaren, gewrichten of spierpijn en alleen al moeiteloos kùnnen bewegen waarheen ik wil, behalve de lucht in om, zoals die vogels, alles eens van boven te bezien. Is dat geen ultiem wonder? Is dat eenvoudige besef dat we onze ogen, oren, reuk, smaak en tast in alle veiligheid de kost kunnen geven niet waartoe wij op aarde zijn?

Zo’n zintuiglijk genieten gun ik ieder mens en ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat iedereen het elkaar zou moeten gunnen. Sterker nog, dat we stuk voor stuk ons uiterste best zouden moeten doen om anderen te ondersteunen zo’n gevoel van zintuiglijk één zijn met haar of zijn omgeving te bereiken. Dat lijkt mij de roeping van de mens, als er dan toch een roeping is.

Maar het meest zintuiglijk genieten doe ik samen; met vertrouwde familieleden of vrienden. Flarden delen van wat ik in mijn leven tegenkom en me desalniettemin veilig voelen bij elkaar. Gekend worden en elkaar kunnen zien zoals we werkelijk zijn. Dus wanneer me veilig voelen en het zintuiglijk genieten onderweg of thuis aangevuld wordt met de nabijheid van andere mensen met wie ik me op mijn gemak voel. En dat met zoveel liefde voor elkaar als mogelijk.

Het lijkt mij geen bijzondere eigenschap van mij. Ik vermoed dat dit bewust of onbewust een universeel streven is; een toestand waar iedereen behoefte aan heeft. Delen wat er in haar of hem omgaat maakt gedeelde smart en vreugde, dus halve smart en driedubbele vreugd. Met de zomervakanties voor ons bekruipt mij het beeld van groepjes volwassenen op een dorpsplein of terras in Zuid-Europese landen; de kinderen even verderop spelend met elkaar. Wij kennen of kunnen dat niet zo goed als zij, die wonen waar het weer van oudsher uitnodigt om even samen buiten in de schaduw een shaggie te roken, een kopje koffie of thee te drinken of gewoon even samen te zitten. Het delen van gedachten komt dan vaak vanzelf opgang en ook het in stilte samenzijn kan ongelooflijk mooi en vertrouwd aanvoelen.

De overtreffende trap van met anderen genieten ervaar ik in mijn samenzijn met mien leafke. Onze armen soms om elkaar heen geslagen. Onze buiken tegen elkaar; dicht tegen elkaar aan. Me één met haar te voelen, terwijl zij zich één met mij voelt. Geen flarden meer delen, maar soms verspreid over dagen heel veel, zo niet alles van mijn (veranderend!) gevoelsleven delen. En ondanks al die eerlijkheid gewaardeerd en gezien worden, de grapjes die we maken en die streling in het voorbijgaan over mijn rug; en dat allemaal wederzijds. Het huisje zijn om de slak en tegelijkertijd de slak zijn in het huisje.

Zou niet iedereen zich zo’n romantische, sprookjesachtige geborgenheid wensen? Ik gun het u in elk geval, lieve lezer, en ik verzeker u dat de wereld er mooier uit zou zien wanneer iedereen dit zou beleven. Maar daarvoor is wel iets nodig waaraan we nu gemis hebben: een aardverschuivende herwaardering van wat werkelijk van belang is.

En voor ik het weet moet er weer iets, maar daarvoor maak ik geen aanstalten, geen ruimte of tijd. Nu mag alles wijken om plaats te maken voor wat het nu me hier op mijn plekje in dit ondermaanse aan mooie, veilige verbondenheid te bieden heeft. Inclusief orgasmen; dan maar weer te laat. En dat terwijl ik er altijd naar streef om juist te vroeg op mijn afspraken te zijn…

Genot van een nutteloze toeschouwer

On door GerardusinprivéEen reactie plaatsen

Terwijl de aanmaakblokjesfabriek zojuist uitgebrand is, terwijl de Nederlandse economie eindelijk stopt met groeien, terwijl de Spaanse hitte zich komende week over West-Europa zal uitbreiden, terwijl er allerlei oorlogen op aarde woeden waarvan er maar één belangrijk gevonden wordt, terwijl er heel veel mensenrechten geschonden worden waar geen aandacht voor is, terwijl er, dank aan Zeus, morgen weer een supermaan te zien zal zijn, terwijl er in Nederland minder mensen dan voorheen proberen van hun rookverslaving af te komen, terwijl er in Ter Apel een beddentekort is, terwijl Groenlinks en PvdA proberen als de blinde en de lamme toch als Neoliberaal-links op de been te blijven, terwijl ‘het klimaatdoel’, alsof het er maar eentje is, lastiger dan verwacht op te lossen is wat ik allang meende te weten door me niet alleen via mainstreammedia te informeren en de VVD vrolijk voor meer uitlaatgassen stemt, terwijl hier kritiek is op het zichzelf intelligent wanende coronabeleid en in China miljoenen mensen zich moeten laten testen op corona, terwijl in Duitsland een automobilist met opzet fietsers aanrijdt, terwijl Marion Koopmans Oerol op haar buik kan schrijven (en daarnaast gezien gaande ontwikkelingen “baas in eigen buik”), terwijl mijn buurman met een herseninfarct naar een ziekenhuis afgevoerd is en terwijl Van Gaal de Kuip ouwe troep vindt, ga ik gezellig uit eten, ga ik naar mooie concerten, oefen ik gedisciplineerd en trouw op mijn cello waar ik tegelijkertijd van geniet, probeer ik een probleem voor mij in een clubje van me op te lossen, schrijf ik een verzonnen blog over een jonge vrouw die in een bibliotheekboek haar eigen levensverhaal leest, schrijf ik een kaartje naar een kleinkind dat deze week 4 jaar zal gaan worden, spoed ik mij met een zelfgebakken appeltaart naar een gezellig feest, voel ik me blij met mien leafke met wie ik een wonderlijke herkenning deel over hoe we de wereld beleven en tegemoet treden en wandel ik langs de Linge.

Ja, dat heb ik nu ik met pensioen ben. Ik zou nog best ergens op mijn niveau willen werken, maar daar heeft kennelijk geen werkgever een passend salaris voor over. Dus geniet ik van wat het leven me verder nog te bieden heeft. Zo loop ik frustraties op bij het leren mijn cello te bespelen, ik zie het allemaal aan in mijn (relatief) onbezorgde leven en wens de generaties na mij sterkte met hun maatschappelijke bijdragen aan deze wereld. Ik geniet nu van het culturele aanbod en van mijn dagwandelingen hier en daar. En ik geniet intensiever van sommige mensen en van het wonder dat planten groeien, blaadjes en bloemen vormen, en dat daar dan weer wilde dieren in en van leven. De natuur gaat haar gang, al dan niet onder menselijke invloed.

Ik heb er nooit een vermoeden van gehad hoe heerlijk het zou kunnen voelen blakend van gezondheid een onnuttige toeschouwer van de wereld om me heen te zijn; hooguit nog van belang voor een kleine kring.

Bron: Het nieuws van vandaag volgens NU op 13 juni 2022 rond 16 uur.

Els in verwarring en niet alleen Els

On door Gerardusinproza en/of poëzieEen reactie plaatsen

Els van Rumpt was blij dat de ochtend er op zat. Ze was ook blij met haar eerste baan na haar afstuderen. Personeel en deelnemers waren meestal vriendelijk, maar nu was ze de hele ochtend achter de computer bezig geweest. Ze moest alle afspraken van ‘De wachttoren’, de zorginstelling waar ze vier dagen in de week werkte, handmatig uit de back-up van de website controleren en goed in de internal agenda zetten. Daarvoor had ze geen ‘sociaalpedagogisch werk’ gestudeerd, maar nu zat het er gelukkig op. Ze meldde nog even aan Francis, haar first point of contact, dat ze klaar was. Vanmiddag zou ze Johan, de fysiotherapeut, ondersteunen. Ze kon wel met een vest over haar jurkje naar buiten.

Twee straten verder was de bibliotheek, die ze altijd de bieb noemde. Daar ging ze haar boeken omruilen. Even later zag ze een dikke pil met de titel “De bijzonder weg van Elsje tot Vrouwe Vanderhaer”. Dat leek haar leuk, omdat ze zelf Els heette. Ze stelde zichzelf voor als freule en grinnikte om haar bekakte stem. Nog een paar boeken griste ze van de planken om vervolgens bij De smulhoek op de bovenste etage een cappuccino te bestellen. Daarbij at ze haar lunchpakketje leeg.

Toen ze later die week na het avondeten aan het boek begon, sloeg de schrik haar om het hart. Op de eerste pagina van hoofdstuk I ‘Zoals het allemaal begon’ werd Rhenoy beschreven, het dorpje in de West Betuwe tussen Leerdam en Geldermalsen, waar zij tot haar veertiende jaar gewoond had. Daarna las ze hoe haar moeder haar vader ontmoet had en een paar pagina’s later – ze kreeg het benauwd en kon haar ogen niet geloven – las ze hoe zijzelf aan de Lingedijk geboren werd. Haar moeder had haar nooit verteld dat het een spannende bevalling geweest was, omdat de navelstreng om haar hals gezeten had. Ze legde het boek trillend en met betraande ogen weg. Ze ontplofte haast van de wirwar aan emoties. Het was halverwege de avond dus ze kon haar broertje nog best bellen. Vrolijk als altijd nam hij de telefoon op en hij moest vreselijk lachen toen zij haar verhaal vertelde. Ze kwam er niet doorheen om duidelijk te maken dat ze meende wat ze zei. Heel de avond belde ze vervolgens met vriendinnen en haar moeder. De reacties waren hetzelfde als die van haar broertje met dat verschil dat anderen, nadat ze begrepen dat Els meende wat ze hun vertelde, verstilde en vermoedde dat het waar was. Althans, in Els’ beleving.

Verona, een vriendin die vlakbij woonde, was direct op de fiets gestapt en belde even later aan. Nadat Els de telefoon had neergelegd verwelkomde ze Verona emotioneel. Ze bekeken het boek alsof het een bom was. Verona pakte het beet en ging zitten. Ze sloeg het open en las op de eerste pagina’s hetzelfde als Els. Stom van verbazing keek ze Els aan.

Willekeurig sloeg ze een stuk verder het boek open. Ze las: “Els had zich bijna weer verslapen. Net na negen uur rende ze ‘De wachttoren’ binnen. Daar liep ze Francis tegen het lijf. “Fijn dat je d’r bent, Elsjefiderelsje, zou je alvast in het kantoor de computer willen opstarten? Er is iets vreselijk misgegaan met de afspraken. Alles loopt in het honderd. Ik kom zo bij je om uit te leggen wat er gebeuren moet.” Even verder viel haar oog op “de bieb” en weer even later las ze “Verona hoorde de paniek in de stem van Els en sprong direct op haar fiets.”. Dat was onder het kopje ‘Iedereen dagen achtereen van slag’.

Het ochtendgloren van alles

On door Gerardusincultuur, steden en streken, wereldverhalenEen reactie plaatsen

Samenlevingen komen en gaan sinds er mensen, of wat daarop lijkt, op aarde rondlopen. Over die samenlevingen weten we weinig. Te weinig. Soms zijn we onder de indruk van wat resteert aan overblijfselen van oud-Chinezen of Inca’s, maar daarna gaan we toch weer over tot de orde van de dag. Wij bekijken onze maatschappij – zeker in Australië, Canada, Europa, Nieuw-Zeeland en de Verenigde Staten van Amerika al te gemakkelijk als een hoogstandje voor de mensheid. En bij gebrek aan fantasie en realiteitsbesef geloven we dat onze manier van denken en doen dwingend leidt tot steeds beter. We zijn inmiddels zelfs zo knap dat we technisch in staat zijn om alle menselijke leven op aarde te vernietigen. Albert Einstein zou daarover ooit gezegd hebben: “Ik weet niet of er een Derde Wereldoorlog komt, maar ik weet zeker dat in een Vierde Wereldoorlog met de knuppel gestreden zal worden.”

Het verontrust mij haast dagelijks dat we onszelf zo overschatten. Ik betreur het gemis aan fundamentele alternatieven in ons publieke debat en het gebrek aan systeemkritiek, laat staan weerwoord tegen wat de VS de wereld(-burgers) allemaal aandoet en wat van daar naar hier overwaait. Daar loop ik al mee rond sinds ik volwassen ben, terwijl het me eveneens altijd aan enthousiasme ontbroken heeft over hoe andere (potentiële) grootmachten hun samenlevingen vorm geven. Volgens mij zou het beter zijn ons voortdurend af te vragen in wat voor wereld we willen leven. Maar wanneer dat al onderwerp van gesprek is, overheerst eigen belang over het belang van alle mensen. We schijnen onszelf niet (meer) voor te kunnen stellen hoe we als deel van de gehele mensheid zouden willen leven.

Dus beperk ik me nu ook maar even tot ‘wij’. Gaat ons dominante, kapitalistische, neoliberale economische systeem nog lang mee? Zullen de antropologen en sociologen van de volgende eeuwen onze maatschappij-inrichting ooit beschrijven als ‘een chaotische overgangsfase naar…’? Wat mij betreft hopelijk dan toch naar iets beters voor iedereen dan wat het nu is…

Het zou goed zijn te beseffen dat er niet zoiets bestaat als ‘de definitieve maatschappij’, ‘een definitieve wereldorde’ of ‘het einde van de geschiedenis’ naar Francis Fukuyama. Centrale regeringen, culturen, grootaandeelhouders, grootbedrijven, overweldigende legers en staten zijn allesbehalve stabiel. En zelf zijn we ook niets meer dan voorbijgangers, die er heel eventjes waren, al is het in onze beleving niets korter dan een heel mensenleven. De wereld waarin wij leven en zoals wij die inrichten is door de afgelopen millennia heen in permanente overgang gebleken. Systemen komen op en verdwijnen in de vergetelheid van volgende generaties mensen.

Samenlevingen uit het verleden, de maatschappij-inrichtingen van ooit hebben eeuwen en soms millennia lang onveranderd bestaan en gefunctioneerd, hoe afgunstwekkend, kwaadaardig, vredig of wreed in onze beleving ook. Wanneer we zouden beseffen dat andere maatschappelijke systemen soms millennia nagenoeg onveranderd bleven, geeft dat misschien een verhelderende blik op het grote relatieve gehalte, dat kleeft aan onze huidige consensus; aan onze huidige ‘waarheden’. Zouden we daarvan kunnen leren? Dan moet onze over het paard getilde zelfvoldaanheid toch plaats maken voor (werkelijke) interesse in onze idealen en ons verleden als mensheid.

“Het betekent dat we zouden hebben kunnen leven onder wezenlijk verschillende opvattingen over waar de mensenmaatschappij werkelijk om draait. Het betekent dat massale onderwerping, genocide, gevangenkampen, zelfs het patriarchaat of regimes van loonarbeid nooit hadden hoeven bestaan. Maar aan de andere kant laat het ook zien dat, zelfs nu, de mogelijkheden voor menselijk ingrijpen groter zijn dan we geneigd zijn te denken”, schreven David Graeber & David Wengrow in “Het begin van alles, …”. Het hoeft helemaal niet te gaan zoals het nu gaat. Het kan wel degelijk anders. Het verleden van menselijke samenlevingen toont aan dat machtige gemeenschappen verdwenen zijn, dat er géén lineaire ontwikkeling naar het nu plaats gevonden heeft, dat ‘overgangstijden’ in werkelijkheid samenlevingen behelsden die vaak eeuwen en soms millennia stabiel bleven en dat zogezegd ‘zwakke maatschappijvormen zonder centraal gezag, zonder keizers en koningen, zonder legers, zonder multinationals’ eeuwenlang konden bestaan, grote steden ontwikkelden en verre reizen mogelijk maakten. Er is niets dat aantoont dat dit niet opnieuw zou kunnen; dat iets resoluut anders onmogelijk is. Het gaat er om wat we doen en nalaten gedurende de korte tijd dat we het wereldgebeuren in het klein of op ongekend grote schaal kunnen veranderen.

Bron: “‘Het begin van alles’, een nieuwe blik op de mensheid, toen en nu” door Lode Vanoost via DeWereldMorgen op 3 juni 2022. Vanoost bespreekt daarin de Nederlandse vertaling van “The Dawn of Everything” (2021): “Het begin van alles, een nieuwe geschiedenis van de mensheid” (2022), door David Graeber & David Wengrow, uitgegeven door – in goed Nederlands – Maven Publishing, Amsterdam onder ISBN 97894932132265.