In de lieve Belgische stad Gent worden momenteel de Gentse feesten gevierd. Eric Goeman, een van de coördinatoren/moderatoren, is er alles aan gelegen de gelegenheid te baat te nemen om met de feestvierders een nieuwe linkse vuist te smeden. Hij organiseert daartoe de Gentse Feestendebatten 2017.

In de 70-er jaren zag ik een akelige wereld van het communisme, vertegenwoordigd door de Sovjet-Unie, en China, en Cuba, waar dwang gelijk was aan beleid. En een akelige wereld van het liberalisme, vertegenwoordigd door de Verenigde Staten van Amerika, waar vrijheid gepredikt werd maar geld regeerde. Ik wilde een politiek bestuur dat nog nergens vormgegeven was. Ik wilde, wijs geworden door vervulling van mijn militaire dienstplicht, een democratische socialistische wereld waarin militaire legers wereldwijd overbodig werden.

Met de val van de muur, nu 28 jaar geleden, hebben we ons hier in Europa met elkaar – enkele diehards daargelaten – overgegeven aan de denkbeelden in de VS over economie, heerschappij en vrijheid. Omdat ik vrijheid en vrijheid van meningsuiting altijd al een groot goed vind, vervulde ik mijn militaire dienstplicht zonder een beroep te doen op vrijstelling wegens een verzonnen gebrek. Nooit ben ik voorstander geweest van een vrijheid zonder morele grenzen. Mensen zijn volgens mij het meest coöperatief wanneer de machtsverschillen overbrugbaar zijn. Daarom ben ik altijd al, net als Goeman, voor een links socialistische overheid. Overigens wel een die democratische gekozen wordt. Alleen dan worden de sterken niet te sterk en kan onze overheid de zwakkeren tegen de sterken beschermen.

Nu zijn er politieke partijen die niet meer aan links of rechts ‘doen’. Die bepleiten bijvoorbeeld, zoals de Partij voor de Dieren, gewoon een betere wereld door zich tegen elke onderdrukking te verzetten, inclusief die van dieren. Achterliggende gedachte is, als ik het goed heb begrepen, dat wanneer we goed voor dieren zijn, we vanzelfsprekend ook goed voor mensen zullen zijn.

Ik noem mijzelf zelfs nu, in dit tijdspanne waarin in heel Europa iedereen alles in geld uitdrukt, in verdienmodellen en in winst, nog steeds een socialist. Bij mij in huis is weliswaar een nieuwe liberale partij ontstaan. Een partij die, volgens de partijleider Yohan Bird, goed zal zijn voor alle mensen. Echter, hoewel ik deze Bird en hetgeen hij over zijn partij vertelt een warm hart toedraag, zal ik er geen lid van worden. Ik zit niet te wachten op iets tussen D66 en VVD in, maar op een partij die haar politiek over een heel andere boeg gooit; een plan B. Of C.

Wat, immers, is het verschil tussen mijn voorgestane links en het rechts van D66 of de VVD; tussen ‘echt’ socialistisch en het wijdverbreide (neo-)liberaal?
Wijlen Belgisch socialistisch en vrijzinnig moraalfilosoof Jaap Kruithof zei: “Links staat voor meer sociale gelijkheid, dus meer sociale rechtvaardigheid. Rechts voor meer sociale ongelijkheid, dus minder sociale rechtvaardigheid.
Voor rechts is echter alles simpel, voor links is alles complex.
Rechts hoeft alleen maar de historische sociale verwezenlijkingen af te breken. Links moet de sociale verwezenlijkingen, zoals de verzorgingsstaat en de sociale zekerheid verdedigen, tenminste proberen te behouden en nieuwe sociale beschermingen opbouwen en uitbreiden, ook Europees en mondiaal.
Door de neoliberale globalisering is rechts in de aanval en is links in het defensief gedrukt.
Links heeft gelijk, maar gelijk hebben en gelijk krijgen zijn twee verschillende dingen.”

“Waarom dat defensief?”, vraag ik mij af. De Nederlands filosoof, politiek denker en wiskundige Baruch Spinoza, beter bekend als ‘Spinoza’, stelde dat de 2 belangrijkste passies van de mens ‘hoop’ en ‘vrees’ zijn. Rechts populisme speelt meestal in op de ‘vrees’. Links op ‘hoop’.

Zou het niet mooi zijn wanneer mensen ondanks de afgelopen decennia,
waarin wij geconfronteerd zijn met falend arbeidsbeleid, opeenvolgende besparingen op overheidsuitgaven, onrechtvaardige fiscaliteit, migratie, afbraak van sociale zekerheid, en geconfronteerd worden met huidige regeringen die nog steeds willen snoeien in de sociale zekerheid, de arbeid neoliberaliseren (Macron) of flexibiliseren (D66, VVD), de werkende mensen laten opdraaien voor de belastingen die multinationals en de vermogenden niet betalen, de armen en migranten bestrijden in plaats van de oorzaken van armoede en/of migratie aan te pakken,
ondanks dit alles juist meer ‘hoop’ ontwikkelden? Hoop dat we de samenleving wèl ingrijpend kunnen veranderen. Hoop dat we een rechtvaardiger samenleving kunnen opbouwen; hoop op een rechtvaardig ingerichte wereldmaatschappij? Is dàt niet juist de taak van ‘de’ politiek, en zeker van links? Zo u wilt van een links populisme?

In België leven momenteel 1.750.000 van de 12.000.000 mensen in armoede; dat is 15% van de bevolking. In Nederland leeft volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek 10% van de bevolking in armoede. Dat wil zeggen dat het benodigde consumptieniveau om maatschappelijk te participeren niet bereikt wordt. In VVD-beleid wordt gek genoeg over een participatie-samenleving gesproken. Verderop in de wereld betekent armoede overigens honger, ziekte of dood. In deze 2 rijke landen, waar geld genoeg is maar onrechtvaardig is verdeeld, is het tijd om Albert Camus maar weer eens te herlezen. Deze Franse filosoof, journalist en schrijver zei immers “Als de mens er niet in slaagt gerechtigheid en vrijheid te verzoenen, dan slaagt hij nergens in.”

Volgens mij heeft Goeman gelijk en ik hoop dat hij erin slaagt er aan bij te dragen om links weer een gezicht te geven.

Bron: “Gentse Feestendebatten: Is God almachtig en de mens barmhartig?” door Eric Goeman via DeWereldMorgen op 25 juli 2017 en het Centraal bureau voor de Statistiek op 18 augustus 2016.

Zou het er dan toch van komen … dat de vervuiler betaalt? De 45ste Amerikaanse president Donald John Trump zal er niet aan beginnen; dat zou winstmarges aantasten en America in zijn ogen small in plaats van Great again maken. En hier in het Westen, ten oosten van de Verenigde Staten van Amerika, hebben we al helemaal geen politieke zwaargewichten die een andere koers durven aan te houden dan de Amerikaanse president gebiedt. Voor Amerika komen de wijzen niet uit het oosten, maar van binnenuit. We moeten het immers kennelijk weer hebben van Amerikaanse instituties om de generositeit van Trump te stoppen en de strijd aan te gaan met grootbedrijven. Eerder waren het Amerikaanse rechters, die zelfs van het presidentieel beleid eisen dat het voldoet aan grondrechten, afgesloten VN-verdragen en bestaande Amerikaanse wetgeving. Nu zijn het Amerikaanse lokale overheden die het voor burgers en ingezetenen opnemen.

De districten Marin en San Mateo, en de stad Imperial Beach hebben tegen tientallen gas-, olie-, en steenkoolbedrijven, waaronder BP, Chevron, Exxon Mobil, Shell en Total, afzonderlijke rechtszaken aangespannen. Deze 3 Californische lokale overheden eisen dat dit soort vervuilers opdraaien voor kosten die zeespiegelstijging veroorzaakt. Ze stellen dat hun activiteiten willens en wetens particuliere en openbare bezittingen in gevaar brengen en het recht van de inwoners van Californië op gezondheid, veiligheid en vrede aantast.

Volgens Sophie Marjanac, jurist bij de Londense milieuorganisatie ClientEarth, worden wereldwijd dergelijke zaken aangespannen tegen bedrijven en regeringen die verantwoordelijk zijn voor CO2-uitstoot: “Dit is een moment zonder precedent als het gaat om procesvoering op het gebied van klimaat.”

Het gaat de lokale overheden onder meer om wegen, die overstromen, en schade aan huizen. Ze doen een beroep op de wetgeving over nalatigheid, overlast en – voor het eerst – ook over productaansprakelijkheid. Deze wetten beschermen consumenten tegen producten die gevaarlijk zijn. Ze stellen daarbij dat deze tientallen bedrijven al jarenlang wisten van de gevaren van hun producten, maar niets ondernamen, hun productie zelfs uitbreidden en bestaande regelgeving ondermijnden.

In mijn ogen maken zulke overheden en rechters Amerika Great. Misschien moeten we het in West-Europa ook van dergelijke instituties hebben, want welke machtspoliticus zich in Europa – laat staan in Nederland – hard maakt voor echt-duurzame politiek, is mij een vraag. Of zie ik iemand over het hoofd?

Bron: “Oliebedrijven voor rechter om zeespiegelstijging” door Inter Press Service via DeWereldMorgen op 20 juli 2017.