Maand: april 2020

Ondanks Covid-19-maatregels blijven (sommige) mensen zich roeren

On door Gerardusincultuur, klimaat, wereldverhalen1 reactie

De huidige Covid-19-maatregelen maken het lastig om in grote getale de straat op te gaan om rechten te bepleiten en zich teweer te stellen tegen onrecht. Toch bezetten vorige week digitale demonstranten virtuele Russische overheidsgebouwen en pleinen, was er een demonstratie-op-onderlinge-afstand in Hong Kong en werd in Brussel een protestmars gelopen. Over dit laatste evenement informeerde de mainstreammedia ons niet. Daarom vestig ik daarop hier de aandacht.

Al lang geleden was 24 april 2020 uitgeroepen tot dag van Wereldwijde KlimaatStaking. Daarom bedachten het Belgische Greenpeace en Youth for Climate een Covid-19-proof alternatief.
“We blijven in ons kot, maar we blijven niet koest”, zei Toon Lambrecht van Youth for Climate. “We kunnen nu niet zelf op straat komen, maar aan de vooravond van de Global Climate Strike willen we wèl onze stem laten horen. We eisen dat de politici luisteren naar de wetenschappers, of het nu over Covid-19 of over het klimaat gaat. Ze moeten nu werken aan een eerlijk en ambitieus klimaatbeleid.”
“Het herstelplan voor deze coronacrisis moet groen, sociaal en eerlijk zijn. We kunnen en willen niet terug naar business as usual”, vulde Joeri Thijs van Greenpeace aan. “We moeten nu investeren in gezondheidszorg en sociale rechtvaardigheid, in klimaatbeleid en natuur, niet in vervuilende bedrijven. Mensen en de planeet zijn belangrijker dan winst.”

Een artistiek en creatief uitgewerkt idee

De oplossing, die de organisaties hadden gevonden, was een protestmars van hologrammen; driedimensionale afbeeldingen. Die protestmars werd 23 april jl. geprojecteerd op de gebouwen van het Belgisch federaal parlement en van de Europese Raad. Er waren ook korte ‘hologram-speeches’ van Juliette Boulet en Lena Baguet, vertegenwoordigers van respectievelijk Greenpeace en Youth for Climate. Zij richtten zich tot de Belgische en Europese politici.

Klik hier voor deze Belgische en misschien wel wereldprimeur.

Bron: “Actie Greenpeace en Youth for Climate in Brussel: Virtuele betoging met hologrammen voor een groene en eerlijke heropbouw; Reportage” door Youth for Climate Brussel & Greenpeace Belgium via DeWereldMorgen op 24 april 2020.

In de bron is meer informatie over de wensen van de initiatiefnemers te vinden, want de hologrammen-protestmars was slechts èèn van de initiatieven in het kader van de Global Climate Strike. De ene, die ik hier vermeld, omdat ik het zo’n artistiek, creatief uitgewerkt idee vind.

Jaap Fischer alias Joop Visser

On door Gerardusincultuur, privéEen reactie plaatsen

“Joop Visser en Jessica van Noord”. Toevallig had ik het het vorig weekend nog over hen. Wie van schurende teksten houdt en even tijd heeft, kan hier 21 liedjes van hen horen. Het zijn niet eens de beste teksten van Jacob Herman Frederik (Jaap) Fischer, die sinds 18 april jl. 82 jaar oud is, maar hoe zou je zijn beste liedjes moeten vinden? Vanaf 1961 schreef hij zoveel herkenbare en onder de huid kruipende teksten, zoals een van zijn eerste: “Het ei”:

Ik kocht een ei. De melkboer zei:
’t komt zo onder de kip vandaan.
‘k ben nog te laat van huis gegaan om het mee te kunnen nemen.
Hier heeft u een jong leven, voor 16 cent of meer
en namens de ouders smakelijk eten meneer.

Het lag nog warm te leven in m’n hand.
Ik mikte reeds, zorgvuldig op de harde hete rand
van de pan en ik kon de geur al ruiken
van dit al te vroeg geremde kuiken.
Toen het ei zei, het ei zei:
denk eens dat het een jongetje is dat je hier gaat staan te bakken.
Denk eens dat het je broertje is dat zacht sist in de pan.
Denk eens dat ie verkrampt uit angst de rand probeert te pakken
en dat ie dan terug in de boter glijdt. Wat dan, wat dan?

Ik rolde het zorgvuldig in een deken.
En heb toen zelf 2 weken liggen wachten op iets moois.
Slechts verwarmd door een hoop slechts verwarmd door een laken tot het ei begon te kraken.
En het kuiken zei, het kuiken zei:
Haha het was geen jongetje dat je had willen bakken.
Haha het was je broertje niet dat in de pan was gegaan.
En ik had me weer voor de zoveelste keer door een kuiken laten verlakken,
maar de volgende dag at ik rijst
met hele jonge kip of haan.

Ik vind zo’n beetje al zijn liedjes pareltjes en ik heb bij mijn weten al zijn cd’s gekocht om ze af en toe, bijvoorbeeld tijdens het autorijden, nog eens te beluisteren.
Klik hier voor deze 21 willekeurige laatste teksten, die door een zekere Paul Koene op YouTube gezet zijn, te beginnen met hoe zij Chantal Janzen, Dan Karaty en Gordon Heuckeroth in ‘Holland’s got Talent’ in de maling nemen.

Aangezien leraar maatschappijleer en Nederlandstalig troubadour Jaap Fischer, alias Joop Visser, zich niet aangesloten heeft bij de auteursrechtenorganisatie Buma/Stemra (dit vind ik een leuk trekje van hem), zijn zijn liedjes weinig op radio of TV te horen geweest; ze moeten apart met hem afgerekend worden. De CD’s zijn weliswaar in de ‘betere’ muziekwinkels te bestellen of te koop, maar ook bij hemzelf te bestellen. Klik hier voor zijn CD- en boekenaanbod.

“Het ei” plukte ik van www songteksten nl.

In essentie leert het leven ons genadeloos hoe nederig we stuk voor stuk zijn

On door GerardusinwereldverhalenEen reactie plaatsen

Nee, dit gaat niet over Covid-19. Dit stukje gaat over Emmanuel Levinas en zijn ideeën. Hem zie ik als een man met bijzonder interessante denkbeelden. Jammer voor hem en mij dat ik daar pas na zijn dood achter kwam. Hij stierf op 25 december 1995 en op 90-jarige leeftijd in Parijs. Ik ontdekte zijn denkbeelden – op aanraden van iemand die mij goed kende – pas een jaar of drie geleden.

Levinas ging ervan uit dat directe en intuïtieve ervaringen met gebeurtenissen onze manier van denken bepalen. Dat denk ik ook. Ik denk ook dat mensen helemaal niet bijzonder rationeel ingesteld zijn. Onze persoonlijke verwerking van gebeurtenissen zal veel meer invloed op onze manier van denken hebben, dan we zouden denken. Ik vermoed zelfs dat de eerste levenservaringen een sterke, zo niet bepalende invloed hebben op nagenoeg alle later opgedane ervaringen, alsof zij de kleur van heel onze ideeënwereld bepalen.

Die indrukwekkende gebeurtenissen moeten van Levinas observeerbaar zijn. Een brand, een wild dier waar je bang voor was, iets groots of kleins uit jouw omgeving dat angst inboezemde of waar je blij van werd, een keer dat je gewond raakte, het kwijt zijn van je moeder of vader, een onverwachte akelige, of misschien juist prettige of teleurstellende gebeurtenis, een streling van een ouderfiguur nadat je verdriet had; iedereen maakt in zijn leven gaandeweg heel veel gebeurtenissen mee. Zelf ‘bepaal’ je onbewust welke daarvan indrukwekkend zijn en welke daarvan als bewuste ervaring of als onbewuste ervaring in je geheugen gegrift blijven. Levinas gaat ervan uit dat we stuk voor stuk proberen uit de essentiële eigenschappen van al dat soort ervaringen de kern van wat we ervaren proberen af te leiden.
Het leven leert ons, volgens Levinas. Daarin staat hij lang niet alleen.

Hij vertrok 6 jaar na de Russische Revolutie op 18-jarige leeftijd uit Litouwen naar Frankrijk om filosofie te gaan studeren. Na het overleven van zijn krijgsgevangenschap tijdens de Tweede Wereldoorlog in Duitsland groeide hij uit tot een van de meest invloedrijke filosofen van de 20ste eeuw; een die heel de Westerse filosofie op z’n kop zette. Daarin stond hij wel alleen. God, of de wereld, waren eeuwenlang volgens hem onterecht als uitgangspunt voor ons denken genomen. In zijn eerste hoofdwerk “Totalité et Infini: essai sur l’extériorité” (1961; in het Nederlands vertaald: “De totaliteit en het Oneindige; essay over de exterioriteit”) onderbouwde hij zijn kritiek op heel veel invloedrijke filosofen en zette hij zijn ideeën uiteen. Mede door moeilijke termen (wat bedoelt hij met ‘exterioriteit’?) en al die wetenschappelijke weerleggingen van wat invloedrijke filosofen te berde gebracht hadden is het voor mij een veel te moeilijk boek. De kern van zijn revolutionaire en misschien tegelijkertijd wel voor de hand liggende filosofie zal ik hier wel proberen te beschrijven.

Ik, de heer en meester (m/v) in de wereld
Bij aanvang van uw (en ieders) mensenleven was uw wereld overzichtelijk. U wist niet beter of u was het middelpunt van de wereld. U was het centrum van alles wat is. Wat u zag was bovendien ook nog eens ‘uw wereld’. U kon alles in de wereld betekenis geven, duiden, negeren of als onbetekenend afdoen en u dat deed ongeremd. In uw wereld was u heer en meester tegelijk.

De Ander, die u uit ‘uw wereld’ verdrijft
Heel uw beleving van de wereld zakte echter op enig moment als een kaartenhuis in elkaar. Dat was zodra u zich ooit bewust werd dat een ander mens verscheen. Die Ander (met een hoofdletter) was geen plaats toe te kennen in ‘uw wereld’. De Ander, die u zag en waarvan u wist dat hij (m/v) u zag, zette heel uw wereld op zijn kop. Er was een ander. Zonder ook maar iets te doen, alleen maar door er te zijn, degradeerde de Ander u van heer en meester tot onderdaan.
Die Ander was, anders dan al het overige in uw voormalige wereld, geen ding. Aan die Ander kon u onmogelijk een betekenis of geen betekenis toekennen. De Ander dwong u – alleen maar door er te zijn – tot bescheidenheid. ‘Uw wereld’ was opgehouden te bestaan.
Misschien is dit de achtergrond van het christelijke verhaal over Adam en Eva, die uit het Paradijs gezet werden; er was een Ander geweest, die gezien had hoe zij omgegaan waren met wat tot dan toe ‘hun wereld’ geweest was en zij wisten dat.

In zijn tweede hoofdwerk “Autrement qu’être ou au-delà de l’essence” (1974; in het Nederlands vertaald: “Anders dan zijn of het wezen voorbij”) maakt Levinas de ‘ik’ mijns inziens terecht verantwoordelijk vanaf het moment dat de Ander hem (m/v) aankijkt. Ons dagelijkse leven, maar zeker ook media als internet en televisie getuigen van plaatsen waar mensen gisteren en vandaag (massaal) protesteerden tegen onrecht dat mensen onze leefomgeving en elkaar overal ter wereld aandoen, tot en met het wrede sterven van enkelingen en honderden tot honderdduizenden door honger, ondervoeding, onnodige ziektes, oorlogshandelingen, verontreiniging en verzet tegen onrecht. Elders op deze website heb ik er een paar jaar getallen over bijgehouden. Verantwoordelijkheid gaat aan u (Adam, Eva en mij) vooraf. Onze verantwoordelijkheid begint bij de Ander, zodra u (en wij) weet van hem (m/v) hebben, en begint niet pas daar waar een van ons zich verantwoordelijk voelt.

U (en wij) zijn zodoende altijd te laat. Alleen maar door te weten dat die Ander er kennelijk is en u (Adam, Eva of mij) gezien heeft, bleven we stuk voor stuk achter met niets dan vragen over onze plaats en wat ons te doen staat in de wereld die we kennelijk delen met Anderen. Vragen waarop geen afdoende antwoorden mogelijk zijn.

Lof der onzekerheid
Andere Anderen bevestigden hooguit wat u al wist, te weten dat uw ‘mijn wereld’ niet bestaat en nooit bestaan heeft.

In de erkenning niets meer over uw plaats te weten, leefde(n) u (Adam, Eva en ik) tot vandaag verder en ontfermden ons al die tijd over de restanten van wat voor elk van ons eens ‘mijn wereld’ geweest was. U besefte dat ‘mijn wereld’ helemaal niet bestaat en wellicht alleen bestaan zou kunnen als u zonder iemand uit te zonderen alle Anderen zou doden, al was het maar in symbolische zin door ieder Ander te ontmenselijken. Dat wil zeggen zijn (m/v) waarde als medemens, die objectief gezien waarschijnlijk gelijk is aan de uwe, niet langer mee te wegen in uw benadering van (een deel van) uw medemensen. Alleen dan zou u ‘mijn wereld’ misschien kunnen herscheppen.
Wellicht is dit de achtergrond van het christelijke verhaal over de 2 zonen van Adam en Eva: Abel en Kaïn, waarvan de tweede de eerste op enig moment doodt.
Echter, wat zou u er nu nog aan hebben in ‘uw wereld’ weer heer en meester te worden? Het is zeer de vraag of de hulpeloosheid en verwarring werkelijk ooit beëindigd kunnen worden. U bent sinds die Ander verscheen te gast in een voor u onbevattelijke wereld waarin zowel u als Adam, Eva en ik vooralsnog worden gedoogd.

Zelfs door uzelf blijkt u na enig doordenken te worden gedoogd, want wie is de ‘ik’ die zich bang, bedroefd, blij of boos voelt? Door het verschijnen van die Ander beseft u bewust of onbewust dat u zelfs van uw eigen ‘ik’ niets weet. U blijkt zelfs bij uzelf te gast. U, Adam, Eva en ik zijn overal vreemdelingen geworden zonder enige zekerheid.

In gesprek met die Ander
Alleen wanneer u deze onzekerheden over de wereld en over wie u zelf bent op een of andere manier weet te omarmen, wordt een fundamenteel ontspannen leven misschien bij tijd en wijle mogelijk. Hoe belangrijk zal het zijn, nu we vreemdelingen geworden zijn die in de wereld en zelfs bij onszelf te gast zijn, om een serieus gesprek te voeren met elkaar. Volgens Levinas is dat ontzettend belangrijk; alles bepalend zelfs. Het gesprek, dat Levinas alles bepalend vindt, is een gesprek waarbij u ‘er helemaal kunt en probeert te zijn’.

Spannend is dat gesprek wel, want vooraf is niet te bepalen wat er in het gesprek gebeuren zal. Het is geen vrijblijvend gesprek. Echter, zonder zo’n gesprek is er volgens Levinas geen menselijkheid mogelijk, geen rechtvaardigheid en geen waarheid.

Tot slot
Levinas ging er dus niet vanuit dat we in staat zijn tot objectiviteit, of dat we vrij van theorieën kunnen zijn die verschijnselen causaal met elkaar in verband kunnen brengen, of dat het zinvol is uit te gaan van een of meer – al dan niet religieuze – vooronderstellingen. Het leven leert ons genadeloos in essentie nederigheid, omdat de Ander er onomstotelijk is, net als u, Adam, Eva en ik. Daarbij is nog wel vermeldenswaard dat ‘nederigheid’ niet verward moet worden met ‘gebrek aan zelfwaardering’.

Zou er een mooier realistisch perspectief zijn om vanuit te leven? Ik denk het niet, ook al zullen velen het van Levinas’ beginselen benauwd krijgen. Daar staat voor hen dan wel weer tegenover dat Levinas ‘zintuiglijk genieten’ als hoogste doel van ons leven zag, maar dat is pas ‘Levinas voor gevorderden’.

Covid-19: mijn vrouw haat het als ik thuis werk

On door GerardusincultuurEen reactie plaatsen

“Mijn vrouw haat het als ik thuis werk”, zegt de anonieme kunstenaar Bansky uit Bristol. En terwijl hij dat zegt, blijkt direct waarom zijn vrouw daar een afkeer van zou hebben.

Op Instagram plaatste Bansky namelijk onder die titel (“Mijn vrouw…”) een foto over hoe ‘zijn’ ratjes in zijn (?) toilet huishouden.
Eén spuit met een tube tandpasta op de muur,
een andere spuit zeep van een plankje.
Een derde ontrolt een rol wc-papier en
in de spiegel zien we een vierde de dagen, dat de Covid-19-quarantaine voortduurt, op de muur turven. En nog niet goed ook.
Een vijfde hangt met zijn staart aan het touwtje om het licht aan of uit te doen en
dan zijn er nog drie ratten, die in onderlinge samenwerking de spiegel doen kantelen.
Maar dat is allemaal nog netjes vergeleken met de smerigste rat van allemaal. Die plast over de deksel en de wc-bril dat het een lieve lust is.

Klik hier om het laatste kunstwerk van Bansky te zien.

Banksy kreeg in de jaren ’90 bekendheid. In het Amsterdamse Moco Museum wordt al een tijd onder andere Bansky’s werk ten toon gesteld (wat hij als straatkunstenaar niet op prijs schijnt te stellen). Eén van mijn kinderen nam mij, zijn broer en zijn zus ooit mee om in Amsterdam Bansky’s werk te bekijken. Hij wist toen nog niet dat ik de tentoonstelling eerder al met een vriendin bezocht had.

Het werk van Bansky vind ik soms ronduit grappig, maar het heeft meestal betrekking op de politiek: het afkeuren van armoede, geweld, honger, racisme of de benarde situatie van migranten en vluchtelingen. Zijn laatst bekende werken hadden het vertrek van het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie en het Israëlisch-Palestijnse conflict als onderwerp. In 2018 haalde hij de wereldpers toen hij (?) de helft van een van zijn eigen kunstwerken zichzelf liet vernietigen direct nadat het op een veiling van Sotheby’s voor $ 1.400.000 (€ 1.300.000) was verkocht. Het is nog steeds niet bekend wie Bansky is.

Bron: “My wife hates it when I work from home’, Bansky says as he unveils new work” door Euronews (United Kingdom) op 16 april 2020.

Covid-19 legt een al decennia voortdurende misvatting bloot; Noam Chomsky aan het woord (vervolg)

On door Gerardusineconomie, politiek, wereldverhalenEen reactie plaatsen

Donald Trump stuurde vanaf januari jl. als reactie op het binnendringen van Covid-19 in de Amerikaanse samenleving een nieuwe reeks zelfverzekerde mededelingen de wereld in: eerst dat het maar een hoestje was, dat hij alles onder controle had, dan dat hij 10/10 verdient voor het aanpakken van de crisis, vervolgens dat het zeer ernstig was maar dat alleen hij geweten had dat het om een pandemie ging. Zo kan Noam Chomsky nog een tijdje doorgaan. De techniek, die Trump hanteert, is volgens hem doeltreffend: zoveel mogelijk leugens spuien totdat elke notie van waarheid verdwenen is. Als je zoveel pijlen in het wilde weg om je heen schiet, treffen er altijd wel een paar doel. Bovendien zullen Trumps loyale aanhangers, ongeacht wat hij doet en nalaat, zijn aanpak rechtvaardigen. Zodoende is het verleidelijk om de schuld voor deze rampzalige aanpak op Trump en zijn fans af te schuiven. Maar zo is het volgens Chomsky niet. Trump werd op 20 januari 2017 president van een samenleving, die door 40 jaar toegepast neoliberalisme al ziek was.

De normaliteit zal niet terugkeren, want die was precies het probleem

De neoliberale versie van het kapitalisme is immers van kracht sinds Ronald Reagan en Margaret Thatcher, die respectievelijk van 1981 tot 1989 president van de Verenigde Staten van Amerika en van 1979 tot 1990 eerste minister van het Verenigd Koninkrijk waren. De akelige gevolgen van hun koersverandering hoeven niet in detail uitgelegd te worden. De gulheid, die Reagan tegenover de superrijken aan de dag legde, is vandaag van direct belang nu een nieuwe bail-out op til is. Reagan schafte al snel het verbod op belastingparadijzen en andere mechanismen af, als die een rem legden op het ongebreideld vergaren van pecunia. Dàt is de oorzaak ervan dat de belastingdruk van de superrijken naar de armsten van de bevolking verschoof. Hij keurde ook de stock buybacks goed, het terugkopen van eigen aandelen; een manier om de waarde van de eigen aandelen omhoog te krijgen, waardoor het bedrijfsmanagement en de superrijken (die de meeste aandelen bezitten) zichzelf kunnen verrijken. Tegelijkertijd ondermijnde die ingreep de productiviteit van bedrijven.

Deze beleidsveranderingen hebben verstrekkende gevolgen (gehad). Het gaat om tientallen biljoenen dollars. Dit beleid komt een heel kleine minderheid ten goede, terwijl de rest – die inkomen niet uit geld maar uit arbeid moet zien te genereren – voort ploetert. Daardoor hebben we nu in de VS een samenleving waarin 0,1% van de bevolking 20% van alle rijkdom in handen heeft, terwijl de armste 50% van de Amerikaanse bevolking nauwelijks het einde van de maand haalt en permanent schulden heeft. Die 0,1% heeft bovendien veel meer macht dan dat zij als percentage van de bevolking in een democratie zou mogen hebben, voeg ik toe aan Chomsky’s verhaal. Bedrijfswinsten stegen en CEO’s harkten ongeziene bedragen binnen. Tot op de dag van vandaag worden deze CEO’s vereerd, is wederom mijn toevoeging. Dat daarvoor natuurlijk arbeidsomstandigheden, een kostenpost voor bedrijven, het nakijken hebben, dat de normale lonen laag gehouden moeten worden, dat het ontslagrecht versoepeld moet worden en de pensioengerechtigde leeftijd verhoogd wordt om de rijken rijker te maken, schijnt de meute te ontgaan (Chomsky noemde alleen de loonstagnatie). Economen Emmanuel Saez en Gabriel Zucman tonen in hun boek “The Triumph of Injustice” aan dat de belastingdruk op de verschillende inkomensgroepen ongeveer evenredig is, behalve aan de top. Daar neemt de belastingdruk af. Vòòr het tijdperk Reagan/Thatcher nam de belangdruk daar juist steeds meer toe tot – naar ik me meen te herinneren – 84%.

Schandalige protectionistische maatregelen, die het onjuiste label ‘vrijhandelsovereenkomst’ dragen

De private gezondheidszorg in de VS is ook al lang een internationaal schandaal. Die kost vanwege hun winstoogmerk 2x zoveel per inwoner in vergelijking met andere ontwikkelde landen. De gevolgen zijn navenant en daar werd in de voorgaande blog al een en ander over vermeld. De neoliberale doctrine ging nog een stap verder met de invoering van efficiëntiemaatregelen: Chomsky doelt op just-on-time-leveringen, die het systeem nog eens extra kwetsbaar maken. Ook hier in Nederland hadden we in 2006 nog 45.000 ziekenhuisbedden; vanwege besparingen op de gezondheidszorg zijn dat er nu nog maar 37.000. Een kleinste leveringsstoring kan het hele systeem doen instorten. Dat geldt precies zo voor de fragiele mondiale economie, gestoeld op neoliberale principes.

De politieke economen Thomas Ferguson en Rob Johnson stellen het eenvoudig: hoewel het onrealistisch is om in de VS universele gezondheidszorg te bieden, zoals dat elders de standaard is, “is er geen enkele reden waarom alleen bedrijven verzekerd moeten zijn.”

Zo zag de wereld er al uit toen Trump in 2017 aantrad. Hij probeert met zijn begrotingsvoorstel van februari jl. alles dat mensen kan helpen alleen maar nog verder af te breken en wil daarmee geld vrij maken voor wat hij ‘essentiële zaken’ noemt, zoals het leger en de muur tussen Mexico en de VS. Zij, die de samenleving zullen moeten heropbouwen na de Corona-crisis, nemen wat Chomsky betreft het best akte van de woorden van Vijay Prashad: “De normaliteit zal niet terugkeren, want die was precies het probleem.”

Op zijn minst zouden de steeds terugkerende reddingsacties voor bedrijven door de bevolking een garantie moeten krijgen – met streng toezicht natuurlijk – dat bedrijven hun eigen aandelen niet terugkopen. Werknemers zouden bovendien echt invloed moeten krijgen op het bedrijfsbeleid en er zou een einde moeten komen aan schandalige protectionistische maatregelen, die het onjuiste label ‘vrijhandelsovereenkomst’ dragen. Die overeenkomsten verzekeren enkel enorme winstmarges voor bijvoorbeeld de farmaceutische industrie, maar maken de prijzen voor medicamenten veel hoger dan wanneer er rationele handelsovereenkomsten gemaakt zouden worden.

Ik bevind me in een klein, maar uitstekend en erudiet gezelschap

Bovenstaande opvattingen van Chomsky interesseren mij, omdat wij zeer tegen mijn zin diezelfde decennia in Europa in de voetsporen van de VS zijn getreden. In Nederland doen we dat in het bijzonder. Dat tonen de onlangs afgeronde onderhandelingen binnen de Eurogroep maar weer aan. Hier heerst een onwrikbaar geloof in het heil van een inmiddels steeds meer onder vuur liggende Europese en neoliberale begrotingsdoctrine, waardoor ik sinds de Griekse schuldencrisis die kern van onze Europese Unie verwerp. Hier in Nederland heerst ook een volhardende dwarsliggerij als het om gezamenlijk optrekken tegen belastingontwijking door grootbedrijven en immens rijke privé-personen gaat. Voor handelscontracten, die ten koste van belastinggeld, voor multinationals gunstig zijn om hun winsten te maximaliseren, krijgen we daar in de VS en hier in Europa en ook in Nederland de handen op elkaar. Ontmanteling van sociale wetgeving, die een kostenpost zijn voor het bedrijfsleven en de schatkist, konden decennia lang op steun rekenen van centrum-, rechtse en zichzelf links achtende (politieke) partijen. Nederland is een gidsland geworden om à la big brother America zonder empathie, mededogen of solidariteit met de kwetsbaren onder ons in de voetsporen van de VS te treden. De focus ligt hier op het rijke eigen volk eerst en de concurrentiepositie van too big to fail grootbanken en grootbedrijven op financiële markten. Dat mag kosten wat het kosten zal. Alleen in verkiezingstijd wordt even verbaal opgekomen voor de hardwerkende Nederlander; niet eens voor alle kwetsbare ingezetenen van Europa of Nederland, laat staan de meest kwetsbaren in heel de wereld. Die mogen in mijnen de grondstoffen delven, die we in onze telefoontjes nodig hebben, en onze kleding in elkaar naaien. Nagenoeg niemand hier wenst bij wet een onafhankelijke overheidspolitiek af te dwingen. Gelukkig ben ik ook weer niet de enige die dat wèl voorstaat. Met Chomsky en nog zo wat mensen, die ik hier soms citeer, bevind ik me in een klein, maar uitstekend en erudiet gezelschap.

Bronnen: “Noam Chomsky: “Tekort aan beademingstoestellen legt de neoliberale wreedheid bloot” door C. J. Polychroniou, die het interview afnam, en gepubliceerd in Truthout; naar het Vlaams vertaald door Jules De Moor via DeWereldMorgen op 10 april 2020 en Ewald Engelen in “Twee mannen met woorden” op deze website d.d. 1 april 2020.

Klik hier om het hele interview met Noam Chomsky te lezen.

Covid-19 legt bloot hoe fout we bezig (geweest) zijn; Noam Chomsky aan het woord

On door Gerardusinpolitiek, wereldverhalen, wetenschapEen reactie plaatsen

Dat een pandemie als de huidige ooit zou uitbreken werd al vaak voorspeld. Wetenschappers waarschuwen al jaren voor een pandemie. Met de SARS-epidemie van 2003, ook afkomstig van een coronavirus, werd die roep nog luider. Echter: “Maatregelen om op zo’n crisis te anticiperen werden geblokkeerd door de nietsontziende dwang van een economische orde die”, aldus emeritus professor Noam Chomsky, “geen winst ziet in de preventie van een toekomstige catastrofe.” Waarom zou het neoliberale kapitalisme zelf de reden zijn dat de Verenigde Staten van Amerika geen antwoord heeft op deze pandemie?

De staat is het probleem

De huidige regering van de VS werd voldoende gewaarschuwd voor een mogelijke pandemie. In oktober 2019 is er op hoog niveau zelfs een simulatie geweest. Ook hier was Trumps reactie zoals te verwachten was: elk belangrijk deel van de staat verloor fondsen en werd ontmanteld. Met ijver werden de aanbevelingen vanuit het bedrijfsleven in beleid omgezet, zodat levensreddende en winstfnuikende regelgeving geschrapt werd. De Amerikaanse regering nam het voortouw in de race naar de afgrond wat milieurampen betreft; Donald Trumps grootste misdaad, en gezien de gevolgen waarschijnlijk de grootste misdaad uit de hele geschiedenis van de mensheid.

Op 31 december 2019 informeerde China de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) dat het aantal patiënten met onbekende symptomen van longontsteking toenam.
Op 7 januari maakte China bekend dat wetenschappers de bron van het virus hadden geïdentificeerd. Het genoom was geanalyseerd en de resultaten werden met de rest van de wetenschappelijke wereld gedeeld. Begin januari bestond er in de VS nog maar weinig twijfel over wat er aan het gebeuren was. In januari en februari trachtten de Amerikaanse inlichtingendiensten dit bij president Trump onder de aandacht te brengen. Tevergeefs. Functionarissen lieten aan de pers weten dat “ze hem simpelweg tot niets konden bewegen“. Alle alarmbellen gingen af.

De pathologie van het hedendaagse sociaal-economische stelsel maakte preventie onmogelijk. De signalen van de markt waren duidelijk: er zit geen winst in preventie van een toekomstige catastrofe. De regering had kunnen optreden, maar dat is uitgesloten onder de heersende doctrine. Zoals oud president van de VS Ronald Reagan met zijn zonnige glimlach bij herhaling zei: “De staat is het probleem.” Zakenmensen streven immers privé-winst na en worden daarbij niet meer gehinderd door degenen die het algemeen belang dienen. Het ongebreidelde kapitalisme en de maatschappij-ondermijnende financiële markten werden in de jaren daarna onder invloed van het neoliberale denken alleen maar steeds brutaler en vijandiger.

Waardoor de VS het mondiale epicentrum van de crisis is geworden

Een van de meest dramatische – èn moorddadige – mislukkingen toont aan hoe ernstig de pathologie is: het tekort aan beademingstoestellen; een knelpunt in de bestrijding van de gevolgen van Covid-19. Het ministerie van Volksgezondheid en Welzijn (Department of Health and Human Services) zag het probleem aankomen en stelde daarom een kleine firma aan om goedkope en gebruiksvriendelijke beademingstoestellen te produceren. Maar daar stak de kapitalistische logica een stokje voor. De bewuste firma werd opgekocht door een groot bedrijf, te weten Covidien, dat het project vervolgens op een zijspoor zette. “In 2014 liet het bestuur van Covidien aan het federaal agentschap voor biomedisch onderzoek (BARDA) weten dat het uit de deal wilde stappen. De overheid had op dat moment nog geen toestellen ontvangen”, aldus drie voormalige federale functionarissen. “Bij Covidien klaagde men erover dat de overeenkomst niet winstgevend genoeg was.” Dat laatste was zonder twijfel waar.

De neoliberale logica kwam tussenbeide en dicteerde dat de regering niet mocht optreden om het gigantische falen van de markt recht te zetten. De huidige ravage is het resultaat van dat beleid. The New York Times drukte het nog vriendelijk uit: “De stilgevallen inspanningen om een nieuwe generatie goedkope en gebruiksvriendelijke beademingstoestellen te produceren, tonen aan hoe gevaarlijk het is om fundamentele projecten inzake publieke gezondheid aan privé-bedrijven te outsourcen. Dat zij zich focussen op winstmaximalisatie strookt niet altijd met het doel van de regering: voorbereiding op een toekomstige crisis.”

Als we even het rituele eerbetoon aan de ‘welwillende’ regering en haar lovenswaardige doelen negeren, dan klopt deze opmerking. Maar daar kunnen we nog aan toevoegen dat de nadruk op winstmaximalisatie ook ‘niet altijd strookt’ met de hoop op ‘het verder bestaan van de mensheid’, om even een zin te lenen uit een gelekt memo van JPMorgan Chase, de grootste bank in de VS, waarin gewaarschuwd werd dat “het voortbestaan van de mensheid” onder het huidige regeringsbeleid bedreigd wordt, wat ook geldt voor de investeringen van de bank in fossiele brandstoffen. Gevolg hiervan: Chevron annuleerde een winstgevend project in duurzame energie omdat er meer geld te verdienen viel met het vernietigen van leven op aarde. ExxonMobil, dat rationelere winstberekeningen gemaakt had, hoefde niets te annuleren, want het was niet eens begonnen aan zo’n duurzaam project.

Nederland is een gidsland

Als kers op de taart publiceerde het Witte Huis op 10 februari jl. zijn jaarlijkse begrotingsvoorstel, net toen het virus in de VS voet aan de grond kreeg. Er zou nog harder bespaard worden op alle belangrijke gezondheidsposten (in feite op alles wat mensen zou kunnen helpen), terwijl investeringen in het leger en de muur aan de grens met Mexico – de zogenaamd ‘essentiële zaken’ – zouden toenemen. Nu hebben zelfs de beste ziekenhuizen in de VS onvoldoende basisapparatuur, waardoor de VS het mondiale epicentrum van de crisis is geworden.

Overigens werd Trump in 2017 president van een samenleving, die door 40 jaar toegepast neoliberalisme al ziek was. Over wat Chomsky daarover vertelt volgende keer verder.

Bovenstaande interesseert mij, omdat wij zeer tegen mijn zin diezelfde decennia in Europa in de voetsporen van de VS treden. In Nederland doen we dat in het bijzonder. Dat tonen de onlangs afgeronde onderhandelingen binnen de Eurogroep maar weer aan. Hier heerst een onwrikbaar geloof in het heil van een inmiddels steeds meer onder vuur liggende Europese en neoliberale begrotingsdoctrine, waardoor ik sinds de Griekse schuldencrisis die kern van onze Europese Unie verwerp. Hier heerst ook een volhardende dwarsliggerij als het om gezamenlijk optrekken tegen belastingontwijking door grootbedrijven en immens rijke privé-personen gaat. Voor handelscontracten, die ten koste van belastinggeld, voor multinationals gunstig zijn om hun winsten te maximaliseren, krijgen we daar in de VS en hier in Europa en Nederland de handen op elkaar. Ontmanteling van sociale wetgeving, die een kostenpost zijn voor het bedrijfsleven en de schatkist, konden decennia lang op steun rekenen van centrum-, rechtse en zichzelf links achtende (politieke) partijen. Nederland is een gidsland geworden om à la big brother America zonder empathie, mededogen of solidariteit met de kwetsbaren onder ons in de voetsporen van de VS te treden. De focus ligt hier op eigen volk eerst en de concurrentiepositie van too big to fail grootbanken en grootbedrijven op financiële markten. Dat mag kosten wat het kosten zal. Alleen in verkiezingstijd wordt even verbaal opgekomen voor de hardwerkende Nederlander en ook niet voor alle kwetsbare ingezetenen van Europa, Nederland of de wereld.

Bron: “Noam Chomsky: “Tekort aan beademingstoestellen legt de neoliberale wreedheid bloot” door C. J. Polychroniou, die het interview afnam, en in Truthout publiceerde; naar het Vlaams vertaald door Jules De Moor via DeWereldMorgen op 10 april 2020.

Klik hier om het hele interview met Noam Chomsky te lezen.

Een onderbelichte klimaatactie op luchthaven Eden Resort

On door Gerardusinklimaat, politiekEen reactie plaatsen

Corona-crisis of niet, op maandagavond 6 april jl. bezette een groep activisten de landingsbaan van de illustere, tropische luchthaven van Eden Resort. Zij riepen met hun op dit moment van quarantaines uitzonderlijke actie op tot strikte voorwaarden bij steun voor de luchtvaartsector. De activisten hielden zich aan social distancing.

De bezetting vond dus plaats in de online omgeving ‘Second life’. Deze daad van virtuele burgerlijke ongehoorzaamheid was voor de actievoerders – en hun geestelijke moeders en vaders – een oproep om tijdens en na de Corona-crisis het geven van leningen aan luchtvaartmaatschappijen enkel te verlenen onder strikte voorwaarden, te weten:
1. “Eerst de mensen!”: financiële steun moet bestemd worden voor de sociale bescherming van getroffen werknemers en niet voor aandeelhouders of directiecomités,
2. “Rechtvaardige structurele verandering naar een klimaatveilige mobiliteit”: absolute emissiereductie door de luchtvaart in lijn met de mondiale klimaatdoelstelling om de temperatuurstijging tot 1,5 graden te beperken, systeembrede verandering van transport & vervoer en reële mogelijkheden scheppen voor werknemers in de luchtvaart om naar duurzame sectoren over te stappen en
3. “Geen belasting? Geen steun!”: geen belastingvrijstellingen meer, maar in plaats daarvan kerosinebelasting en progressief toenemende belastingen voor veelvliegers.

Ik vind dat “maar in plaats daarvan” jammer. Dat had volgens mij “en bovendien” moeten zijn.

Volgens de International Air Transport Association (IATA) heeft de luchtvaartsector wereldwijd $ 150 tot 200.000.000.000 nodig om de Corona-crisis te overleven. Minister Hoekstra liet al snel weten dat het Nederlandse kabinet alles gaat doen wat nodig is om KLM en Schiphol overeind te houden. Ik heb niet kunnen achterhalen welk bedragen Air France KLM en Schiphol aan het kabinet gevraagd hebben. In België vroegen Brussel Airlines en TUI FLY samen € 540.000.000 van de belastingbetaler. Peter Paul Vossepoel van Zomer Zonder Vliegen: “We zijn uiteraard absoluut niet tegen steun aan getroffen werknemers, maar we kunnen niet toestaan dat de luchtvaartindustrie in tijden van voorspoed de winsten privatiseert, maar in tijden van crisis vraagt om de verliezen te nationaliseren”.

Zo ging het in het verleden (9/11, IJslandse vulkaan) wel steeds. Nog voordat de scholen dicht gingen, vroeg de luchtvaartindustrie ook nu weer om overheidssteun. De reddingsplannen zouden gefinancierd moeten worden met belastinggeld, terwijl het juist de luchtvaartsector was die zich de afgelopen jaren telkens opnieuw met alle macht verzette tegen elke poging paal en perk te stellen aan de oneerlijke belastingvrijstellingen. Bovendien weigerde de sector om een substantiële bijdrage te leveren aan de wereldwijde beperking van CO2-uitstoot.

IATA-voorzitter Alexandre de Juniac verzet zich fel tegen oproepen om voorwaarden te stellen aan de overheidssteun, die luchtvaartmaatschappijen door de Corona-crisis moet sleuren.

Hebt u enig idee wie aan het kortste eind zal trekken? Zullen alleen aan Italië en Spanje voorwaarden gesteld worden aan steun en zal de luchtvaart weer wèl op overheidssolidariteit kunnen rekenen? In elk geval vinden de actievoerders achter de actievoerders de huidige onverwachte pauze in de luchtvaart hét moment om werk te maken van een meer klimaatvriendelijk vervoerssysteem, dat bovendien beter bestand is tegen toekomstige crises.

Klik hier voor beeld en geluid van de actie.
Klik hier om de genoemde eisen kracht bij te zetten.

Bronnen: “#SavePeopleNotPlanes: activisten bezetten landingsbaan in coronatijden” door Zomer Zonder Vliegen (een organisatie die een gelijknamige bewustmaakcampagne voert) via DeWereldMorgen op 7 april 2020 en “Luchtvaartsector gaat als eerste aan het financiële infuus” door Ties Joosten via FollowTheMonney op 21 maart 2020 en “Coronacrisis kost Europese luchtvaart (en KLM) dit jaar driekwart omzet” door Peter van Ammelrooy via DeVolkskrant op 24 maart 2020.

We moeten het stuk voor stuk met één lichaam doen

On door GerardusinprivéEen reactie plaatsen

Coronadreiging of niet, ik ben weer aan het vasten; mijn jaarlijkse vastenkuur. Ook al behoor ik vanwege mijn leeftijd tot een risicogroep. Aan Carnaval doe ik meestal niet zoveel. Ik zou er graag aan meedoen wanneer ik in een omgeving woonde waar het Carnaval uitbundig gevierd wordt, zodat ik tijdens het Carnaval allerlei vrienden en zelfs vage kennissen zou tegenkomen. Aan Pasen doe ik nog minder. Sinds mijn kinderen het huis uit zijn, koop ik geen broedende kippen of paashazen meer en als ik al eieren zou verstoppen dan zou ik ze zelf weer op moeten zoeken. Nee, ik bewaar mijn eieren ook met Pasen in de koelkast. Maar in de vastentijd, die met Carnaval begint en met Pasen eindigt, vast ik steevast ongeveer 2 weken. Ik doe dat om mijn lichaam te reinigen. Ik denk ook dat de vastentijd vanuit een cultus voortkomt, die ontstaan is omdat het een gezonde gewoonte is. Net als dat eetfeesten als Kerstmis, Sinterklaas en Sint-Maarten rituelen zijn om vòòr de winter aan te sterken. Het vasten levert me na even vaak een helder voelen en soms nieuwe inzichten.

Mijn vasten begint voor mij altijd met een papieren voorbereiding. Die bestaat uit het bijtijds zetten van een streep in mijn agenda, zodat ik in die periode geen eetafspraken maak. Verder schaf ik mij sappen aan, die van mij wel gedronken mogen worden. Mijn lichaam krijgt zo wel de benodigde voedingstoffen, zij het als drank. Mijn vastentijd bestaat er dus uit dat ik niets eet, zodat mijn spijsverteringsstelsel zich leegt en zoveel mogelijk tot rust komt.

Wanneer mijn vasten begint, stop ik abrupt met eten. Ik ben niet van het ‘afbouwen’. Meestal start ik met vasten op een ochtend, zodat ik als ontbijt mijn eerste glas bietensap, groentensap of wortelsap drink. Daarna houd ik als gewoonte aan driemaal daags zo’n glas sap te drinken, als vervangend ontbijt, lunch en diner, en verder drink ik dan alleen water. Dit jaar startte ik na een normaal ontbijt en, om niet teveel te verzwakken, sta ik mijzelf toe tussendoor ook chocolademelk of druivensap te drinken.

De eerste en derde dag zijn voor mij altijd het zwaarst. De eerste dag moet ik er na verloop van tijd aan wennen niets te eten. De verleiding, om tegen het eind van de dag mijn trek te stillen, moet ik dan weerstaan. De tweede dag is voor mij meestal weinig bijzonder. De derde dag voel ik duidelijk dat mijn lichaam vast eten ontbeert. En daarna is het sapvasten voor mij meestal ‘een eitje’.

Ik heb het gevoel dat mijn lichaam een eigen geheugen heeft. Het vasten wordt in elk geval met de jaren steeds gemakkelijker.

Ik blijf altijd tijdens het vasten alles doen en proberen wat ik anders ook gedaan zou hebben. Activiteiten zoals dagwandelingen, afspraken, hobby’s zoals volleybal en werk gaan gewoon door en dat gaat altijd goed. Ook dit jaar, maar nu valt het vasten samen met een soort van afgedwongen retraite, die we in mijn geval een ‘tamelijk lege agenda’ noemen.

Alleen bij plotselinge krachtsinspanningen merk ik dat ik snel door mijn reserves ben. Die gaan me na een week vasten niet meer goed af. Als ik een hoop trappen oploop – ik neem sowieso zo min mogelijk liften of roltrappen – dan kom ik tijdens het vasten mezelf wel tegen. Dat is zo’n plotselinge krachtsinspanning, waardoor ik dan bijna misselijk wordt, net als wanneer ik even flink doorfiets om een groen licht te halen. Of op de fietsen een forse tegenwind heb.

Mijn lichaam gaat na even vasten vanzelf over op het verteren van vetten. Die hebben we natuurlijk overal. Mijn buik valt in elkaar, mijn gezicht wordt beniger, overal valt mijn lichaam af en mijn stoelgang stopt. Op een hard oppervlak liggen of zitten wordt gevoeliger. De tweede week moet ik altijd toch weer naar het toilet om keutels uit mijn lichaam te verwijderen. Dat zijn uitwerpsel als van een konijn, maar dan groter. Wanneer dat achter de rug is, verklaar ik mijn lichaam als gereinigd. Mijn vastendoel is dan bereikt. Dan ga ik toch nog een paar dagen door met sapvasten, om mijn darmen eens een beetje rust te gunnen.

Dit jaar ben ik van plan – bij toeval – na Palmpasen te stoppen. Dan heb ik bijna 15 dagen niets gegeten. Mijn laatste 3 ‘maaltijden’ bestaan altijd elk uit één glas laxerende pruimensap. Voor de zekerheid.

Aan ‘opbouwen’ doe ik evenmin* als aan ‘afbouwen’. Wanneer het vasten voor mij voorbij is, dan eet is alles wat ik wil in het besef dat ik tot de uitverkorenen op aarde behoor, die zich dat kunnen veroorloven. In de 20ste eeuw stierven volgens Wikipedia (trefwoord ‘Hongersnood’) ruim 70.000.000 mensen aan hongersnood en er lijden momenteel wereldwijd 1.000.000.000 mensen onder honger en ondervoeding. Dat is 1 op de bijna 8 mensen.

Soms verandert er na zo’n vastentijd vanzelf iets aan mijn gewoontes. Eens stopte ik toen met het eten van brood, een andere keer at ik na het vasten geen ‘ongezonde koolhydraten’ (aardappelen, pasta, rijst) meer en een jaar geleden stopte ik na het vasten spontaan met alcohol te drinken. Alles met de nodige uitzonderingen wanneer ik bijvoorbeeld bij iemand anders eet of in een restaurant.

Helemaal zuiver in de leer ben ik nooit geweest, behalve met mijn vegetarisme. Gevogelte, vis, vlees, week- en zeedieren zijn voor mij al een absoluut taboe sinds mij 23ste levensjaar. Dat werd mij toen, naast mijn bezwaren tegen de bioïndustrie ook al mede ingegeven als een manier om goed voor mijn lichaam te zorgen gezien de troep die in ons vlees zit. Toen al, wat verander ik toch weinig…

Ik besef in elk geval al mijn leven lang dat ik, in tegenstelling tot wat in games gewoon is, slechts één lichaam heb waarmee ik het tot mijn dood zal moeten doen. Een goede reden er goed voor te zorgen, vind ik.

Mijn lichaam kan deze manier van vasten aan en ik ervaar hier baat bij. Dat is niet vanzelfsprekend. Wat iemand anders aankan, kan best veel meer of juist veel minder zijn. En de behoefte moet er ook maar net zijn. Echter, op een eigen manier goed voor ons eigen lichaam zorgen, is voor iedereen belangrijk, lijkt me. We kunnen dat ook haast allemaal, maar hoe bijvoorbeeld u de zorg voor uw lichaam kunt en wilt invullen, lijkt mij aan u. Met deze afsluitende zinnen wil ik duidelijk maken dat ik slechts wil laten weten hoe en waarom ik jaarlijks vast, en dat ik niemand dit wil opdringen na te doen. Goed voor jezelf zorgen, is soms juist niet doen waar een ander baat bij heeft.

_____________________
* Naschrift 6 april 2020: Noodgedwongen doe ik dit keer toch wel aan opbouwen. Dat deed ik voorheen nooit. Ooit begon ik na 17 vastendagen met twee oliebollen. Ik weet het nog goed. Ik liep over de Neude en zag de kraam staan. Ik rook de oliebollengeur en besloot terstond vandaag te gaan stoppen met vasten. Ik at er twee op een lege maag en zonder kwalijke gevolgen genoot ik ervan. Vandaag blijk ik misselijk te worden als ik teveel eet. Ik ga dan hevig transpireren en dreig om te vallen. Zittend of liggend gaat dat allemaal over. De appeltaart, die ik vandaag ging bakken, heb ik dus maar zittend klaargemaakt en ik eet nog even mondjesmaat.

Twee mannen met woorden

On door Gerardusineconomie, politiek, wereldverhalenEen reactie plaatsen

De een zoekt het meestal in cynisme, de ander in grappig positivisme, weer een ander in feiten en ik zoek het vaak in achtergronden. Ik ben niet cynisch, een optimist maar geen ‘positivo’ en de gepresenteerde Corona-slachtofferfeiten zie ik door het mondiale gebrek aan testmateriaal en de behoefte feiten te verdoezelen als minimum-bedragen.

Twee mensen, die veel beter op de hoogte zijn van de sociaal-economische achtergronden bij het huidig tijdgewricht dan ik, hoorde en zag ik onlangs. De een zet op zijn vakgebied uitroeptekens bij ons financieel economisch systeem. De ander weet de politieke reacties op de pandemie in een historisch perspectief te plaatsen:

1. Een vergelijking van de financiële crisis uit 2008 en de Corona-crisis is zinvol, zo meent hoogleraar financiële geografie aan de Universiteit van Amsterdam Ewald Engelen. Tenminste, in economische zin, want beide crises tonen ons dezelfde weeffouten in ons economisch systeem. Wat die weeffouten precies zijn en of we lessen kunnen trekken uit de laatste grote crisis van 12 jaar geleden, wordt hier met Ewald Engelen besproken. Het gaat om de eerste 18 minuten na 10 uur. Laura Stek en Jos Palm van OVT (VPRO) interviewen hem, luister maar.

2. En voor wie benieuwd is naar de grotere verbanden van Ewald Engelens‘ bijdrage is hier een link naar de visie van Noam Chomsky. Het interview duurt 33 minuten. Noam Chomsky is de meest invloedrijke emeritus hoogleraar taalkunde van de 20ste eeuw en bekend als Amerikaans filosoof, mediacriticus, politiek activist en – natuurlijk – taalkundige; grondlegger van de generatieve taalkunde. Voor DiEM25, waarvan hij mede-oprichter is, werd hij onlangs geïnterviewd door een zekere, maar scherpe Srecko Horvat.

Bronnen: “Noam Chomsky: Coronavirus – What is at stake?” via DiEM25 TV op 28 maart 2020 en “De economische corona-crisis; Ewald Engelen in gesprek met Jos Palm en Laura Stek” via OVT van de VPRO op Radio 1 op zondag 29 maart 2020, vanaf 10:03 uur.