Maand: oktober 2021

In tien stappen naar atoomenergiecentrales

On door Gerardusinklimaat, media, politiekEen reactie plaatsen

1. We laten ‘de markt’ het werk doen opdat iedereen zo min mogelijk betaalt en het beste product krijgt. Dus worden alle (gemeentelijke) energiebedrijven geprivatiseerd, wat gemeenten zoveel geld opleverde dat ze niet wisten wat ze ermee moesten, maar dat geld is nu wel op.

2. Het is toch waar. Mensen beïnvloeden het klimaat op zo’n manier dat extreem weer voor rampen zorgt en de opwarming van het zeewater voor hogere zeeën.

3a. Waar ‘de markt’ het werk moet doen worden de mensen in rijke landen niet gevraagd of gesommeerd iets van hun materiële welvaart in te leveren. We zouden allemaal een elektrische fiets, tandenborstel en terrasverwarming willen. Dan moet toch atoomenergie* de mensheid maar redden, want die draagt niet bij aan opwarming van de aarde. Ons huidige economische regime is het enige goede en in elk geval het enig mogelijke**.

3b. Een fundamenteel probleem van onze wereld is dat de grote media zichzelf ook als ‘marktsegment’ verkopen. Hun voornaamste verkoopsargument is dat zij de bevolking neutraal, objectief en ongebonden zou informeren over wat er gaande is in de wereld, maar zij houden hun werkelijke agenda verborgen. Hun echte agenda behelst dat zij moeten entertainen om hun kijkers, lezers en luisteraars te boeien, want zij ontlenen hun bestaansrecht aan abonnementen, kliks, kijk- of luistercijfers; niet aan kwaliteit (hoe bepaal je die?), neutraliteit (wat is dat?) of objectiviteit (en wat zou dat zijn?).

3c. Bij een beetje commercie in ‘de markt’ hoort reclame. Vervaardig je een goed product waar niemand weet van heeft, dan ben je snel failliet. In het tijdsgewricht van de afgelopen decennia schuiven daarom allerlei lobbyisten bij politici aan tafel om producten te verkopen. Indien besluiten genomen gaan worden of regeerprogramma’s opgesteld neemt die lobbydruk exponentieel toe.

3d. De atoomergiesector beschikt over miljarden om zijn project door te duwen onder meer door te lobbyen bij EU-instellingen. Anders denkenden hebben die lobbymiddelen niet.

3e. Spindoctors fluisteren politici vervolgens in hoe hun door lobbyisten gesouffleerde beleid zo goed mogelijk te verkopen en iedereen, nou ja, bijna-iedereen tuint erin. De rol van de media hierin, die in ‘de markt’ prettig moet amuseren, besprak ik al in 3b. Dus denken we met ons allen dat we het in ons land goed getroffen hebben. Alleen ver weg zijn wolkjes aan de lucht.

4a. En plots moet, nu het water aan de lippen komt te staan, atoomenergie de wereld redden, nou ja, zeg, dat is slordig geformuleerd. Plots moet atoomenergie de energiehonger van de Westerse wereld stillen. Overigens zijn het niet de burgers, maar de bedrijven die steeds meer energie willen en zo goedkoop mogelijk. Alleen wordt de burgers gevraagd (nou ja, ‘gevraagd’) om de rekening daarvoor te betalen.

4b. Atoomenergie is altijd duur geweest. Het is daarom altijd zo geweest dat het alleen kan bestaan met massa’s belastinggeld. Het fundamentele onderzoek vooraf, de ontwikkeling en bouw van de huidige atoomcentrales, de beveiliging, de verzekeringskosten, de afbraakkosten, het atoomafval; voor al deze factoren kon de sector rekenen op gulle overheidssteun, want geen enkele private onderneming durfde deze torenhoge investeringen aan.

4c. Atoomenergie heeft nooit een oplossing gevonden voor het eindprobleem van het eigen afval. Bovendien heeft de sector kunnen bedingen dat ze niet zelf financieel verantwoordelijk gesteld wordt voor de schade van eventuele rampen met atoomcentrales. Ook daar draait de belastingbetaler voor op.

5. Atoomenergie is allerminst een ideaal en onproblematisch alternatief om de energiehonger in Westerse landen te stillen. Het risico op een ernstig ongeval is niet uitgesloten; klaarblijkelijk zelfs niet in de beste atoomcentrales. België en Nederland zijn in dit opzicht bijzonder kwetsbaar wegens de kenmerken van de betrokken locaties: te dicht bij grote steden en internationale verkeersaders, omdat bij een atoomramp een straal van 100 tot 200 kilometer de innercircle is.

6. Volgens de huidige stand van de kennis is er geen alternatief voor diepe geologische berging van atoomafval. Dit is uit ethisch oogpunt onaanvaardbaar, aangezien toekomstige generaties duizenden jaren lang met ons radioactieve afval worden opgezadeld. De alternatieven voor diepe geologische berging zijn nog slechter.

7. Ook kleinere SMR-reactoren (small modular reactor) zijn geen oplossing voor de huidige keuzes, die in de nabije toekomst gemaakt moeten worden om bosbranden, extreme droogte, klimaatvluchtelingen, overstromingen, windhozen en zeespiegelstijging te beteugelen. Vanuit ethisch, gezondheids- en milieuoogpunt kan niet worden bevestigd dat kernsplijtingsenergie, zoals die momenteel wordt gebruikt, aan de beginselen van duurzame ontwikkeling voldoet.

8. Bovendien moet de zware erfenis na een eventuele atoomenergie-‘redding’ beheerd worden.

9. Aan de lobbyisten nu de taak om bijvoorbeeld via framing hun financiële korte termijnbelangen te behartigen, want zoals de afgelopen decennia bewezen is, gaat de winst voor enkelen boven gemeenschappelijk belang.

10. En aan de media en de politiek is de uitdaging om alles bij het oude te houden, want voor wie aan de macht zijn geldt vaak: never change a winning team. Als het van de lobbyisten en vervolgens van de politiek, omarmd door de media afhangt, blijven de machtsverhoudingen bij het oude.

Terzijde en een beetje lastig om aan huidige jonge generaties uit te leggen: Als al het geld dat in onderzoek en ontwikkeling van atoomenergie werd gestoken en nog zal worden gestoken, 20, 30 jaar geleden al was ingezet voor de ontwikkeling van alternatieve energiebronnen en voor energiebesparing, dan zouden bedrijven vandaag veel minder energie verbruiken en zouden honderdduizenden fabrieken, kantoren en woningen energie-arm zijn.

Bronnen: “Kernenergie zal nooit ‘de wereld redden’, alleen de sector beweert dat” en “My name is Atoom, Atoomenergie. En mijn afval is de kern van mijn probleem” (met een link naar het rapport van de Belgische Hoge Gezondheidsraad, dat inspiratiebron was voor dit blog), beide door Lode Vanoost via DeWereldMorgen op respectievelijk 22 en 26 oktober 2021.

* Consequent gebruik ik hier de term ‘atoom-’. Tot in de jaren ’70 waren atoomafval, atoombommen, atoomcentrales, atoomduikboten, atoomenergie en atoomwapens geijkte termen. De atoomenergiesector ijverde met succes voor het gebruik van ‘kern-’, omdat dat clean klinkt. Bericht dan nog maar eens neutraal en objectief over atoomenergie, zou ik zeggen, welke term gebruik je dan?

** De Hoge Gezondheidsraad in België herinnerde er onlangs aan dat “het grootste deel van de CO2-uitstoot niet afkomstig is van de elektriciteitsproductie (amper 14% van het totaal), maar van het vervoer en het gebruik van fossiele brandstoffen in de zware industrie en de verwerkende industrie en de verwarming van gebouwen. En dat in juist die sectoren de nodige inspanningen zullen moeten worden geleverd en meer selectieve investeringen worden gedaan. Meer in het bijzonder, vervoer alleen al veroorzaakt bijna een kwart van de totale uitstoot van broeikasgassen. Ook landbouwpraktijken en de intensieve veeteelt (…) spelen een aanzienlijke rol bij de productie van broeikasgassen”. De Belgische federaal minister van Klimaat, Milieu en Duurzame Ontwikkeling Zakia Khattabi (Ecolo) sluit zich aan bij de conclusies van dit rapport, waarin benadrukt wordt dat energietransitie alleen mogelijk zal zijn “door, in een geest van kritische moderniteit en billijkheid, te aanvaarden dat het paradigma van onbeperkte groei ter discussie wordt gesteld; door op individueel en collectief niveau processen van innovatie in het beheer van het openbaar goed te ontwikkelen; en door na te denken over een nieuw economisch paradigma dat niet gekoppeld is aan consumptie, alsook over creatieve processen van sociaal billijke en positieve heruitvinding van levensstijlen”.

Een ramp van historische proporties

On door Gerardusinpolitiek, wereldverhalen, zorgEen reactie plaatsen

“Er zijn genoeg [anti-covid-19; GjH] vaccins, maar die zijn allemaal opgekocht in het Westen”, zei Judith Sargentini, adjunct-directeur bij Artsen zonder Grenzen afgelopen donderdag tegen Nieuwsuur. “En om het nog erger te maken loopt het overdragen van vaccins naar Afrika enorme vertraging op, omdat er niks is geregeld rondom aansprakelijkheid.”

Volgens sommigen blijft de Afrikanen daarmee een humanitaire ramp bespaard, omdat de vaccins een groter gevaar voor de volksgezondheid zijn dan covid-19. Anderen, zoals ik, maken een verschil tussen het ene en het andere vaccin. Dat geldt ook voor de betrokken vaccinproducenten. Uit dit citaat blijkt in elk geval dat regeringen van Westerse landen de aansprakelijkheid op zich genomen hebben om farmaceuten van de voortvarend op de markt gebrachte vaccins financieel te vrijwaren van hun verantwoordelijkheid.

Het is een morele ramp van historische proporties die toekomstige generaties zal schokken

Toen de eerste coronavaccins op de markt kwamen, hadden landen haast om zo snel mogelijk te beginnen met vaccineren. “Daarom hebben individuele lidstaten van de Europese Unie erin toegestemd de aansprakelijkheid van de vaccins, die ze aanschaften, over te nemen van de ontwikkelaars”, zegt Sargentini. Zo liepen de farmaceutische bedrijven minder risico als er iets fout zou gaan met iemand die het vaccin had gekregen. Dat levert nu problemen op. Want als de gevolgen van toediening van een vaccin, dat eerst van land A is geweest, in land B toch desastreus blijken, zou land A daar verantwoordelijk voor zijn.

“In veel Westerse landen is het grootste deel van de bevolking al gevaccineerd, en er gaat heel weinig mis. Dat idee van die aansprakelijkheid is dus eigenlijk een beetje een gepasseerd station”, zegt Sargentini. “En nu moeten die verantwoordelijkheden van een land als Nederland overgedragen worden naar Covax [dat anti-coronavaccins voor de hele wereld toegankelijk moet maken; GjH], en van daar naar de landen in Afrika die een tekort aan vaccins hebben. En dat gebeurt niet.” (…) “Het is onduidelijk hoe Covax die aansprakelijkheid op zich kan nemen en dan weer door kan zetten naar een ander land. Dat is eenvoudig op te lossen, want de ontwikkelaars van de vaccins kunnen de aansprakelijkheid weer overnemen.” En dat gebeurt ook niet.

Bovendien zijn er maar een paar bedrijven die de anti-coronavaccins mogen produceren. “Westerse landen hebben die beperkte productie opgekocht, waardoor andere landen de kans niet kregen om te kopen”, vervolgt Sargentini. Als de patenten van de vaccins afgehaald zouden worden, zouden Afrikaanse landen de kans krijgen de vaccins zelf te produceren.

Volgens hulporganisatie Oxfam Novib is tot donderdag slechts 14% (260.000.000 doses) van de toegezegde 1.800.000.000 vaccindoses geleverd. Daardoor is nu pas 4% van de Afrikaanse bevolking gevaccineerd.

“Volgens schattingen zal het Westen in december 600.000.000 doses ongebruikte vaccins in opslag hebben en in februari bijna 1.000.000.000. Als die vanaf vandaag naar het zuiden worden gevlogen, zou dat levens redden”, zegt WHO-ambassadeur en voormalig premier van het Verenigd Koninkrijk Gordon Brown, die vindt dat farmaceuten en rijke landen zich aan hun beloften moeten houden, “Dat de vaccins in de ene helft van de wereld beschikbaar zijn maar aan de andere helft worden ontzegd, is een enorme blunder van het internationale beleid. Het is een morele ramp van historische proporties die toekomstige generaties zal schokken.”

Bron: “Artsen zonder Grenzen: ‘Er zijn genoeg vaccins, maar die zijn allemaal opgekocht in het Westen’” door   het Algemeen Nederlands Persbureau via NOS op 22 oktober 2010.

Niet nieuwswaardig voor onze media

On door Gerardusinmilitarisme, wereldverhalenEen reactie plaatsen

“Ik roep de Spaanse regering dringend op om het Verdrag voor een Verbod op Kernwapens te ondertekenen” Ada Colau, burgemeester van Barcelona

Er kan geen vrede zijn, zonder sociale rechtvaardigheid. En er kan geen sociale rechtvaardigheid zijn zonder vrede

De 9 kernwapenstaten blijven maar werken aan de modernisering en uitbreiding van hun kernwapenarsenalen ondanks klimaatveranderingen, de huidige coronapandemie en het toenemend racisme. “Nochtans zijn waarden in regels gegoten en een van die regels is dat burgers beschermd moeten worden tegen biologische en chemische wapens en dat die nooit meer mogen worden ingezet. Dat is de reden waarom ze verboden zijn. Waarom blijven staten dan nog investeren in kernwapens?” Ondertussen is het Verdrag voor een Verbod op Kernwapens (TPNW) in werking getreden. “Als mensen samenwerken dan kan dat veranderingen bewerkstelligen. De steun voor het Verdrag groeit. Het krijgt de steun van het volk. In toenemende mate scharen zich ook parlementariërs achter het verdrag, en dat geldt eveneens voor steden en gemeenten. Zo spraken in Spanje al 72 lokale overheden hun steun ervoor uit” Béatrice Fihn van de Internationale Campagne voor de Afschaffing van Kernwapens (ICAN), winnaar van de Nobelprijs voor de Vrede in 2017

“Als je vrede wilt, cultiveer je rechtvaardigheid” Guy Ryder, directeur-generaal van de Internationale Arbeidsorganisatie (ILO)

Zij die beweren dat ze de mensenrechten verdedigen, zijn dezelfde die verantwoordelijk zijn voor de wapenhandel

“We zullen blijven opkomen tegen fascisme en militarisme” (…) “Sociale ongelijkheid is een van de belangrijke oorzaken van conflict. Militarisme, kernwapens en bewapening zijn het verkeerde antwoord” (…) “Er kan geen vrede zijn, zonder sociale rechtvaardigheid. En er kan geen sociale rechtvaardigheid zijn zonder vrede” (…) “Het VN-Verdrag rond Wapenhandel (ATT) is ondertussen door de meeste landen geratificeerd, maar toch bloeit de wapenhandel als nooit tevoren” (…) “We hebben een gemeenschappelijke veiligheid nodig in plaats van militaire veiligheid. We hebben sociale bescherming nodig in plaats van militaire bescherming” Sharan Burrow, Algemeen Secretaris van het Internationaal Vakverbond (ITUC)

“Het milieu en de gezondheidszorg maken deel uit van een vredesproces.” (…) “De vrije markt biedt geen oplossing” (…) “9/11 was verschrikkelijk en zonder rechtvaardiging. Maar was dat een reden om een oorlog te starten in Afghanistan? Om het land 20 jaar lang te bezetten? Om er miljarden oorlogsdollars aan te besteden? Om tienduizenden Afghaanse burgers en soldaten te doden? Daarna volgde Irak met de nonsens van de massavernietigingswapens als rechtvaardiging. Daarop was Libië aan de beurt, Syrië, … Deze oorlogen hebben de vluchtelingenkampen gevuld” (…) “Zij die beweren dat ze de mensenrechten verdedigen, zijn dezelfde die verantwoordelijk zijn voor de wapenhandel” (…) “Als je wapens verkoopt aan Israël, dan weet je dat ze gebruikt zullen worden om Gaza te bombarderen. Als je wapens verkoopt aan Saoedi-Arabië, dan weet je dat ze ingezet zullen worden in Jemen” (…) “Nooit eerder waren er zoveel vluchtelingen, 70.000.000 al wereldwijd. Ze zijn de uitwassen van oorlog en sociale onrechtvaardigheid. Zij ontvluchten mensenrechtenschendingen en hebben onze solidariteit nodig” (…) “Wat we kunnen doen? Campagne voeren voor vrede, tegen oorlog en wapenhandel. Vredesopvoeding” (…) “We zijn wereldwijd afhankelijk van elkaar. We moeten onze kinderen leren begrijpen hoe mooi het kan zijn om te leven met de rijkdom van diversiteit aan culturen” Jeremy Corbyn, voormalige leider van Labour

 “Onderwijs is noodzakelijk voor een eerlijke en accurate geschiedschrijving. Het zorgt ervoor dat kennis van onze rechten en die van anderen wordt doorgegeven. Vandaag moeten deze waarden en democratische principes meer dan ooit verdedigd worden” Randi Weingarten, voorzitster van de Amerikaanse Federatie van Leerkrachten

Ja, het zal u ontgaan zijn, maar afgelopen weekend namen 3.000 mensen uit tientallen landen deel aan de hybride (d.i. fysiek of online) Internationale vredesconferentie in Barcelona. Dit zijn wat fragmenten uit de openingstoespraken, die mij aanspreken.

Bron: “‘(Her)verbeeld de wereld.’ Massale opkomst voor Internationale vredesconferentie in Barcelona” door Ludo De Brabander via DeWereldMorgen op 16 oktober 2021.

Nederland op 4

On door Gerardusingeld, politiek, wereldverhalenEen reactie plaatsen

Gisteren zag ik na een prachtige wandeling een ekster op een gladgeschoren heg bij de Reeuwijkse Plassen in de weer met een rivierkreeft. Mocht het een van de Amerikaanse kreeften geweest zijn, dan zullen weinig deskundigen daar rouwig om zijn, maar ik vond het akelig hoe de ekster met zijn snavel hapjes uit het nog levende beest nam. Onaangenaam om te zien? Ja, maar vooral dat dat gebeurde. Dat het zo wreed in de natuur toe kan gaan.

Zo bemerk ik steeds gevoeliger te worden voor het leed van de ander. Waarom toch al dat lijden, zelfs als het – anders dan voor die onfortuinlijke rivierkreeft – voorkomen kan worden? Zeker in een rijk land als het onze, waarin volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek ruim 4% van de bevolking onder de armoedegrens leeft. Gaat het om politiek dan schaam ik me Nederlander te zijn. Zoveel onrecht dat onze overheden burgers (en aspirant-burgers; lees ‘assielzoekers’) aandoet, naast de in mijn ogen goede dingen waar eveneens werk van gemaakt wordt. Volgens mij is die kindertoeslag-affaire werkelijk slechts een topje van de ijsberg; een ijsberg waarvan de Parlementaire Ondervragingscommissie Kinderopvangtoeslag ons overheidsbeleid voor de betreffende ouders kwalificeerde als ‘ongekend onrecht’.

Volgens mij worden op heel veel vlakken de minst financieel-draagkrachtigen op een weinig humane wijze blootgesteld aan het delirium van deze tijd: marktwerking. Terwijl de meest financieel-draagkrachtigen eventueel goede advocaten kunnen inhuren, zichzelf en hun kinderen naar believen kunnen scholen, hetzelfde percentage aan inkomstenbelasting moeten betalen als alle andere Nederlanders, niet bij voorbaat verdacht zijn, weinig belasting over hun vermogen betalen, terwijl het hen bovendien mogelijk gemaakt is om hun rijkdom ongezien in belastingparadijzen onder te brengen. Panama Papers, Pandora Papers, Paradise Papers… Pardon voor de minister; huisuitzetting voor de ouder. Inmiddels schijnen we met elkaar alle sociale onrecht als best practise te zien en stemmen bij verkiezingen goedgemutst de veroorzakers van al dat leed terug op het pluche.

En dan het leed dat onze overheden in het buitenland veroorzaakt, onder meer door het toe te staan hulp te bieden om geld via Nederland naar belastingparadijzen weg te sluizen waardoor elders belastinginkomsten misgelopen worden, door hulp aan de armsten ter wereld te weigeren en onze ogen te sluiten voor ons aandeel aan de oorzaken van hun achtergesteldheid, door mee te doen om arbeid in lage lonenlanden en milieuvervuiling in corrupte landen te laten plaatsvinden (op zo’n uitgebreide schaal dat we speciale Fair trade-winkels hebben waar dat voor hun producten niet geldt), door ons omwille van de handel steeds zonder enig ethisch besef als schoothond van de Verenigde Staten van Amerika te gedragen, door internationale wapenverkopen omwille van de daarop gemaakte winst toe te staan.

En dat brengt mij bij de oorsprong van mijn kritiek: de vervulling van mijn militaire dienstplicht. Van binnenuit ervoer ik in 1974/1975 tot mijn schrik en verbazing de waanzin van onze denkwijze; van onze ratio. We hebben naar mijn mening ons paradijs deels in eigen hand, maar laten ons met bangmakerij en goed uitge-spindoctorde mooie praatjes in de luren leggen. Zo verdampt veel onderlinge solidariteit en laten we ons tegen elkaar uitspelen en verharden.

Nee, ik ga maar een stukje cello spelen en aan de wandel, en laat het bekvechten aan jullie over. Gisteren genoot ik na de buien met mijn vriendin, stappend over het natte gras, van de heldere zon over het Hollandse landschap met prachtige herfstkleuren. Vanmorgen genoot ik van de muziek, die ik met mijn cello-vriend instudeer, vooral op de momenten dat ons duet harmonieus en op elkaar ingespeeld klonk. Laat ons ons maar bekwamen in beroeren van de cellosnaren en kom me er niet mee aan dat we inmiddels volgens het nieuws van vandaag het op drie na rijkste land ter wereld zijn, want dan vraag ik mij weer hopeloos verdrietig af: “Over wiens ruggen?” en “Wie profiteren wel van die hoge plaats?”