Silvia Federici (Parma, 1942), professor emerita en Teaching Fellow aan de Hofstra Universiteit op Long Island, New York, heeft over onze Covid-perikelen mij-boeiende ideeën. Zij vindt corona eerder een politieke crisis, dan een gezondheidscrisis. “We zitten sinds eind jaren 60 en 70 in een counterrevolutie van het kapitalistisch systeem in crisis, dat terugslaat als ze bedreigd wordt”, zegt Federici: “Wat we sindsdien hebben gezien is een krachtige tegenreactie. Een aanval op de gedekoloniseerde landen met zware besparingsprogramma’s van het Internationaal Monetair Fonds en de Wereldbank om een kunstmatige schuld, die in die landen is gecreëerd, te herstellen. Mensen werden onteigend van gemeenschapsgronden, publieke diensten werden geprivatiseerd en er kwam een halt op overheidsuitgaven. Dit alles heeft een massa mensen verarmd en op de been gebracht, die goedkoop ingezet konden worden op de globale arbeidsmarkt. Een andere reactie van het kapitalisme tegen het verzet in het ‘Noorden’ is de versnelde automatisering en de massale investering in technologie om de werknemers-eisen voor betere loon- en werkomstandigheden te omzeilen. In dat proces komen ze nu in een ander soort crisis terecht. Aan de ene kant heb je bedrijven als Amazon, die miljarden winst maken, terwijl aan de andere kant miljoenen mensen hun werk verloren en verarmden. Kijk naar de interestvoeten, die nu bijna op nul staan om opnieuw [economische; GjH] groei te genereren. Dat is heel ongewoon in de geschiedenis van het kapitalisme. Maar behalve in China zitten de meeste andere landen zonder groei. Deze massale sociaal-economische ontwrichting toont het geweld aan van ons kapitalistisch systeem. Het verarmt de mensen, het vervuilt ons ecosysteem, het veroorzaakt epidemieën en volksverhuizingen. Dit systeem is onhoudbaar. Het beschermt het leven niet. En als we dit door hebben, kunnen we de vraag stellen wat we dan wel willen opbouwen?”

“Het is belangrijk om een duidelijke visie te hebben van die andere maatschappij. Een maatschappij, die gefundeerd is op sociale rechtvaardigheid. En dat we starten met het bouwen van de elementen van die nieuwe maatschappij in ons dagelijks leven en in onze dagelijkse relaties met elkaar. We mogen die zogenaamde revolutie niet projecteren in een verre toekomst.”

“Corona is een crisis die we in haar bredere context moeten bekijken. Het is vooral een politieke crisis, die we konden vermijden. Covid-19 is een rechtstreeks gevolg van het kapitalistisch systeem, dat zowel het menselijk leven als haar leefomgeving heeft gedevalueerd. Een voorbeeld van die devaluatie is de systematische ontmanteling van ons gezondheidssysteem gedurende de laatste decennia. Ik weet niet hoe het zit in België, maar in de VS is het meedogenloos. We hebben een quasi compleet geprivatiseerd zorgsysteem. Bijvoorbeeld in New York alleen al, waar ik woont, zijn er in 20 jaar 19 ziekenhuizen gesloten voor mensen met een laag inkomen.”

Hoe kunnen we die andere wereld inbeelden met ons geïnternaliseerde kapitalistische frame?

Federici: “Ons ontdoen van de geïnternaliseerde kapitalistische mentaliteit is een proces van zelfbevrijding. Het belangrijkste is dat we beginnen met de link te maken tussen de verschillende vormen van uitbuiting en de strijdthema’s van bewegingen.”

“We moeten ons dagelijkse leven politiseren. Afstappen van die kunstmatige scheiding van de politieke strijd op straat en ons dagelijks leven. Het huishouden, de zorg voor kinderen of ouderen, relaties, voortplanting, dat is allemaal politiek. Ons dagelijkse leven om onszelf in stand te houden is een plek van uitbuiting, maar ook van organisatie. En dat is volgens mij de grote fout, die de door mannen gedomineerde sociale bewegingen in het verleden maakten. Exact, omdat ze die twee scheidden, waren ze inefficiënt.”

“De coronacrisis heeft een barst geopend. Het is alsof je een glimp opvangt vanuit een deurkier. We staan op een kruispunt waarin openingen zijn naar nieuwe mogelijkheden. Wees bewust dat het antwoord niet ‘meer isolatie’ is, maar juist ‘collectieve actie’. Het idee dat je alleen je hachje kunt redden in deze geglobaliseerde wereld is kolder. We zullen onszelf niet kunnen redden als de meerderheid van de mensen elders in de wereld in oorlog, armoede of een situatie van onderdrukking moeten leven. Zoals de uitdrukking luidt: “Sooner or later the chicken will come home to roost”. De gevolgen van onze acties elders in de wereld zullen we vroeg of laat gepresenteerd krijgen. We moeten stoppen met onze welvaart op te bouwen op andermans lijden. Dát moet hét principe zijn van onze politieke actie.”

Haar argumentatie dat ‘onze’ Middeleeuwse heksenjacht – met de gewoonte vrouwen te verbranden – omwille van een kapitalistisch denken momenteel ook in tal van arme landen toegepast wordt, heb ik hier boven niet geciteerd. Net als haar interessante uiteenzetting over hoe vrouwen door de jaren heen altijd onderdrukt zijn. Deze Federici zegt dingen, die mij altijd al aanspreken.

Bron: “Silvia Federici over kapitalisme, corona, heksenjacht en migratiecrisis” door Keltoum Belorf via DeWereldMorgen op 27 oktober 2020.

Zij is te beluisteren via Kunstencentrum Vooruit in Gent: “Silvia Federici; Rethinking and Restructuring Social Reproduction in times of Racist Violence and Global Epidemics”; deze link – met een stream van haar voordracht – is van woensdag 28 oktober 2020.

Wie het hele, boeiende interview met Silvia Federici wil lezen, kan op deze link klikken.