Gisteren zag ik na een prachtige wandeling een ekster op een gladgeschoren heg bij de Reeuwijkse Plassen in de weer met een rivierkreeft. Mocht het een van de Amerikaanse kreeften geweest zijn, dan zullen weinig deskundigen daar rouwig om zijn, maar ik vond het akelig hoe de ekster met zijn snavel hapjes uit het nog levende beest nam. Onaangenaam om te zien? Ja, maar vooral dat dat gebeurde. Dat het zo wreed in de natuur toe kan gaan.

Zo bemerk ik steeds gevoeliger te worden voor het leed van de ander. Waarom toch al dat lijden, zelfs als het – anders dan voor die onfortuinlijke rivierkreeft – voorkomen kan worden? Zeker in een rijk land als het onze, waarin volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek ruim 4% van de bevolking onder de armoedegrens leeft. Gaat het om politiek dan schaam ik me Nederlander te zijn. Zoveel onrecht dat onze overheden burgers (en aspirant-burgers; lees ‘assielzoekers’) aandoet, naast de in mijn ogen goede dingen waar eveneens werk van gemaakt wordt. Volgens mij is die kindertoeslag-affaire werkelijk slechts een topje van de ijsberg; een ijsberg waarvan de Parlementaire Ondervragingscommissie Kinderopvangtoeslag ons overheidsbeleid voor de betreffende ouders kwalificeerde als ‘ongekend onrecht’.

Volgens mij worden op heel veel vlakken de minst financieel-draagkrachtigen op een weinig humane wijze blootgesteld aan het delirium van deze tijd: marktwerking. Terwijl de meest financieel-draagkrachtigen eventueel goede advocaten kunnen inhuren, zichzelf en hun kinderen naar believen kunnen scholen, hetzelfde percentage aan inkomstenbelasting moeten betalen als alle andere Nederlanders, niet bij voorbaat verdacht zijn, weinig belasting over hun vermogen betalen, terwijl het hen bovendien mogelijk gemaakt is om hun rijkdom ongezien in belastingparadijzen onder te brengen. Panama Papers, Pandora Papers, Paradise Papers… Pardon voor de minister; huisuitzetting voor de ouder. Inmiddels schijnen we met elkaar alle sociale onrecht als best practise te zien en stemmen bij verkiezingen goedgemutst de veroorzakers van al dat leed terug op het pluche.

En dan het leed dat onze overheden in het buitenland veroorzaakt, onder meer door het toe te staan hulp te bieden om geld via Nederland naar belastingparadijzen weg te sluizen waardoor elders belastinginkomsten misgelopen worden, door hulp aan de armsten ter wereld te weigeren en onze ogen te sluiten voor ons aandeel aan de oorzaken van hun achtergesteldheid, door mee te doen om arbeid in lage lonenlanden en milieuvervuiling in corrupte landen te laten plaatsvinden (op zo’n uitgebreide schaal dat we speciale Fair trade-winkels hebben waar dat voor hun producten niet geldt), door ons omwille van de handel steeds zonder enig ethisch besef als schoothond van de Verenigde Staten van Amerika te gedragen, door internationale wapenverkopen omwille van de daarop gemaakte winst toe te staan.

En dat brengt mij bij de oorsprong van mijn kritiek: de vervulling van mijn militaire dienstplicht. Van binnenuit ervoer ik in 1974/1975 tot mijn schrik en verbazing de waanzin van onze denkwijze; van onze ratio. We hebben naar mijn mening ons paradijs deels in eigen hand, maar laten ons met bangmakerij en goed uitge-spindoctorde mooie praatjes in de luren leggen. Zo verdampt veel onderlinge solidariteit en laten we ons tegen elkaar uitspelen en verharden.

Nee, ik ga maar een stukje cello spelen en aan de wandel, en laat het bekvechten aan jullie over. Gisteren genoot ik na de buien met mijn vriendin, stappend over het natte gras, van de heldere zon over het Hollandse landschap met prachtige herfstkleuren. Vanmorgen genoot ik van de muziek, die ik met mijn cello-vriend instudeer, vooral op de momenten dat ons duet harmonieus en op elkaar ingespeeld klonk. Laat ons ons maar bekwamen in beroeren van de cellosnaren en kom me er niet mee aan dat we inmiddels volgens het nieuws van vandaag het op drie na rijkste land ter wereld zijn, want dan vraag ik mij weer hopeloos verdrietig af: “Over wiens ruggen?” en “Wie profiteren wel van die hoge plaats?”