In het vroege voorjaar van 2015 trokken Grieks premier Alexis Tsipras en zijn minister van financiën Yanis Varoufakis met een Grieks mandaat voor een ommezwaai door Europa. Ze waren vol optimisme: praktijk en theorie toonden Syriza’s gelijk, de besparingspolitiek was een mislukking – de argumentatie zou de eurogroep overreden.
En toen zei Schäuble: “Verkiezingen veranderen niets” en “Regels zijn regels.”

In Brussel bleef Varoufakis de weeffouten blootleggen, waarop altijd een stilte volgde, vertelt hij. Na elke vergadering verklaarden ministers dat Athene ‘niet serieus’ was en ‘niet leverde’, dat Varoufakis een ‘amateur’, gokker en tijdverspiller was. “Zelfs in de eurogroep spreekt de Europese Commissie steeds eerst, daarna de ECB en het IMF, dan is het klimaat al gecreëerd”, vertelt Varoufakis. “De ministers – op de Duitse na – zijn bijna decoratief.”

Aan de telefoon klonk Dijsselbloem nog inschikkelijk, zegt Varoufakis. Het was eind januari, hun kennismaking.
“Wat wil je met het memorandum doen?” vroeg de Nederlandse zelfbenoemde sociaal-democraat.
“Het wijzigen”, zei de Griek. “Laten we gedeelde grond vinden.”
Dijsselbloem zei: “Dat is goed”, en stelde voor langs te komen. Daags daarna, in Athene, had Dijsselbloem zich bedacht: wilde Varoufakis heronderhandelen, dan zou de trojka een maand later de Griekse banken sluiten, op 28 februari.

Wat is politieker dan de weigering om wijdverspreide abjecte armoede, honger en een suïcidegolf als humanitaire crisis te benoemen?

“Jeroen wilde een vlugge, vroege zege boeken”, vermoedt Varoufakis, “maar dat ging zo niet.” Op de persconferentie, na afloop, had Varoufakis de trojka de wacht aangezegd.
“Je hebt zojuist de trojka vermoord”, zei Dijsselbloem en hij liep weg.
Varoufakis: “Sinds die dag droeg Dijsselbloem de afgang naar iedere vergadering mee, op onhebbelijke wijze.”
Zoals op 11 februari, bij de eurogroep in Brussel: “Driemaal zei Dijsselbloem me dat de tijd op was”, herinnert Varoufakis zich, “als ik tóen niet tekende voor verlenging: ‘De trein vertrekt vanavond.’ Het akkoord liep tweeënhalve week later pas af, we konden onderhandelen, maar Jeroen zei dat het Finse parlement met reces ging en erover moest debatteren…”
Varoufakis belde Tsipras, die zei: “Teken niet.”
De dag erna liep Varoufakis in een hotelgang Dijsselbloem tegen het lijf en bleek het ultimatum niet te bestaan.
“De trein is teruggekeerd?” vroeg de Griek spottend. Welnu: “De voorzitter van de eurogroep loog, opzettelijk, tegen een minister – bij diens eerste vergadering!”

“Op 25 juni”, vervolgt Varoufakis, “vijf dagen voor de trojka onze banken sloot, legde ze mij in Brussel een akkoord voor. Zwaardere besparingen dan ooit tevoren, plus een analyse over de staatsschuld; zo pover en verkeerd dat zelfs het IMF die verwierp. Toen ik uitlegde waarom het waardeloos was, onderbrak Jeroen me: ‘Je moet nú zeggen of je het aanvaardt.’”
Zo niet, dan was dat volgens hem een casus belli: aanleiding tot oorlog.

Tsipras besloot een referendum over het eindbod uit te schrijven. Vlug kwam de eurogroep weer bijeen. Op 30 juni liep het oude akkoord af, maar de volkspeiling vond pas 5 juli plaats, dus Varoufakis vroeg een korte verlenging aan. “Dan kon men stemmen zonder vrees”, zegt hij, “zonder dichte banken. Maar op vrees zinde de eurogroep juist, voor de ‘ja’-stem, en ze weigerde.”

Griekenland bleef op 30 juni bij het IMF in gebreke en voegde zich als wanbetaler bij Soedan en Somalië. Van de trojka ontving Varoufakis een e-mail, ter herinnering dat ze per direct alle miljarden kon vorderen.
Hij stuurde een citaat van een Spartaanse koning terug: “Kom ze maar halen.”

Naderend onheil was bijna tastbaar, rondom het referendum. Gesloten banken, een tweespalt tussen families en vrienden over ‘ja’ en ‘nee’, en de trojka deed alsof de keuze over de euro ging – en alsnog stemde bijna 2/3 tégen verlengde versoberingen. Toen Varoufakis naar de regeringsvilla toog, trof hij Tsipras niet in vervoering, maar verontrust: hij wist dat de trojka de uitslag zou wegwuiven. Varoufakis wilde doorduwen, maar de premier was moegestreden. De ochtend daarop diende Varoufakis zijn ontslagbrief in.

Tsipras bezweek 1 week later, in een Brussels overleg dat 17 uur duurde. Ieder uur bedong Schäuble méér. Toen is Tsipras ‘gekruisigd’, zei een ingewijde; in een ‘Theater van wreedheid’, volgens een ander. Varoufakis keek televisie en zag de Spaanse premier Rajoy voor de lens verschijnen. Hij zwaaide met het ‘document van overgave’, zeggend: “Dit overkomt je als je stemt op het Syriza van Spanje”, oftewel Podemos.

Die dag raasde “Dit is een coup!” over het internet en schreef Paul Krugman in The New York Times: “De lijst met eisen is krankzinnig. Dit is puur ressentiment, vernietiging van soevereiniteit, zonder hoop op verlichting. Het is een grotesk verraad van alles waar het Europese project voor stond.” Vanuit de verte is het zicht soms helderder.

In Den Haag vergaderde Jeroen Dijsselbloem erover met Kamerleden en VVD’s financieel woordvoerder Mark Harbers wilde weten of het akkoord wel ‘streng, strenger, strengst’ was. De PvdA, bij monde van Marit Maij, wist het dictaat op te doffen tot ‘solidariteit met het Griekse volk’.
En Dijsselbloem zei: “De democratie is niet geschaad door dit akkoord. [Vandaar dat GjH hierboven schreef ‘de zelfbenoemd’ sociaal democraat] En Dijsselbloem zei: “Ik heb 6 maanden met Griekse politici aan tafel gezeten bij wie elke zin ideologisch was. (…) Waar ik iets mee heb, is perspectief bieden aan Griekenland.”

Varoufakis is er nog steeds boos over. “Er is niets ideologischer”, zegt hij, “dan de pretentie dat dit program enkel een technische kwestie is. Toen ik verwees naar de humanitaire crisis, die voortvloeit uit de economische, kastijdde Dijsselbloem me om ‘te politieke’ taal. Maar wat is politieker dan de weigering om wijdverspreide abjecte armoede, honger en een suïcidegolf als humanitaire crisis te benoemen?”

Vandaar het verstomde en zuchtende Griekenland van nu, al 7 jaar onder de trojka. Het is een neergang zonder einde, met dramatische gevolgen – duizenden stierven een onnodige dood, die terug te voeren valt op de afgedwongen besparingspolitiek.

Lees het hele artikel via deze link.

Bron: “Een verkapte Europese coup; onderzoek: De trojka in Athene” door Edward Geelhoed in DeGroeneAmsterdammer op 29 november 2017.