“Mensen kunnen veel ontberingen aan wanneer ze geloven dat het leven van hun kinderen beter zal zijn dan dat van hen”, schreef Susan Strange, een inmiddels overleden Brits hoogleraar internationale politieke economie aan de Londen School of Economics, maar “ongelijkheid wordt ondraaglijk wanneer men meent dat het erger wordt”. Als we het ‘casino niet afkoelen’, schreef ze in “Casino Capitalism” (1986), en doormodderen op het ingeslagen pad zullen de politieke consequenties nog groter zijn dan de economische. “Men zal zich of helemaal afkeren van politiek in elke vorm (…) of men zal een politieke demagoog, een kwakzalver volgen. (…) In de eerste optie wordt de overheid onstabiel en zwak, in de tweede gewelddadig, corrupt en onderdrukkend.”

Dit las ik zojuist in de laatste Groene Amsterdammer, die op de dag van de aanval op het Capitool gedrukt werd. Ik herhaal: Als we het ‘casino niet afkoelen’, doormodderen > politieke consequenties groter dan de economische: men zal zich afkeren van politiek > onstabiele, zwakke overheid, of men zal een politieke demagoog, een kwakzalver volgen > corrupte, gewelddadige en onderdrukkende overheid, en dat maakte zij in 1986 op uit haar onderzoek als eerste hoogleraar internationale politieke economie aan de London School of Economics.

Strange werd niet door economen tevreden gesteld. Ze geloofde hun modellen en theorieën niet. Heel haar wetenschappelijke carière maakte zij zich zorgen over het feit dat de markt over het hoofd van de landen heen groeide en dat nationale overheden niet in staat bleken internationale instituties op te bouwen, die sterk genoeg waren om de financiële sector te beteugelen. Dit onvermogen doopte ze tot het ‘Westfailure’; verwijzend naar het verdrag van Westfalen waar de soevereiniteit van landen voor het eerst op papier werd gezet.

Een machtige financiële sector parasiteert op de samenleving: drukt de lonen aan de top omhoog en minimaliseert de inkomens aan de onderkant, waardoor het de sociale ongelijkheid vergroot. Dat resulteert in een vliegwiel dat steeds grotere ongelijkheid, onvrede en perspectiefloosheid voor massa’s mensen genereert.

Er is volgens Andrew Baker, huidig hoogleraar internationale politieke economie aan de Universiteit van Sheffield, die het werk van Strange gebruikt ter introductie van studenten in zijn vakgebied, een directe link waardoor nadien de Brexit, Boris Johnson en Donald Trump opkwamen precies in die landen, die de grootste financiële sector van de wereld hebben. Johnson kreeg de sympathie van de werklozen rondom de Red Wall en Trump die van de werklozen in de Rust Belt. Baker vreest al een tijd voor de democratieën in Engeland en de VS, want als je concludeert dat ‘het probleem is opgelost omdat de crisis is overleefd’, dan zie je de politieke implicaties over het hoofd; daarvoor waarschuwde Susan Strange ons al meer dan 30 jaar geleden.

Is dat nu niet actueel, dat de Groene dit schreef toen ze nog niet wist van de aanval op het Capitool? Dàt is nu waarom het mijn lijfblad is, sinds alle Nederlandse kranten bij mij wegens hun oppervlakkigheid hadden afgedaan.

En wat de inhoud betreft: hoe staat het in Nederland met bestrijding van de toenemende ongelijkheid? Welke politieke partij ageert met plannen om de almaar toenemende economische ongelijkheid te keren? Om de macht van grootbanken en multinationals te beteugelen? Al is het maar straks in de verkiezingsprogramma’s, die achteraf steeds vol loos blijkende beloften staan. Ik ben benieuwd.

Bron: “Meer dan vraag en aanbod; een profiel van Susan Strange” door Diederik Baazil in DeGroene Amsterdammer op 6 januari 2021.