Nu eens goed nieuws dat niet in het nieuws komt: de VN-Conventie van Minamata – het zogenoemde kwikverdrag – treedt vandaag in werking. Human Rights Watch (HRW) is daarover enthousiast, omdat miljoenen mensen daarvan kunnen profiteren. Kwik kan het zenuwstelsel aantasten en is zeer schadelijk voor kinderen. In hoge doses kan het dodelijk zijn.

Het verdrag werd al in 2013 aangenomen in het Japanse vissersstadje Minamata. Daar loosde een chemiebedrijf tussen 1932 en 1968 kwik in een baai. Meer dan 3.000 mensen liepen daardoor kwikvergiftiging op.

“Miljoenen kinderen worden wereldwijd dagelijks blootgesteld aan kwik”, zegt Juliane Kippenberg van HRW. Het Verdrag van Minamata verplicht deelnemende regeringen om de gezondheid van de bevolking te beschermen en om maatregelen te nemen kwikvervuiling door de industrie, zoals door goudmijnbouw en steenkoolcentrales, tegen te gaan.

Kwik kan ernstige schade aanrichten in de hersenen, de lever, de nieren en het zenuwstelsel. Kwikdamp wordt via de longen gemakkelijk in het bloed opgenomen. Bij dieren (en dus ook mensen) oxideert kwik in het bloed. Zolang deze oxidatie nog niet volledig is, kan in bloed opgeloste kwik de hersen- en placentabarrière passeren. Als oxidatie pas plaats vindt in de hersenen of placenta is de weg terug naar de bloedbaan vrijwel afgesloten en stapelt het kwik zich op in de hersenen of foetus. Kwik in de nieren wordt daar gebonden aan eiwitten. Bij langdurige kwikbelasting kan de capaciteit van deze eiwitten overschreden worden waardoor het kwik de nierfuncties belemmert.

Kwik en andere zware metalen behoren tot de irreversibele remmers. Ze binden met bepaalde aminozuren in een eiwit, waardoor de structuur van dat eiwit onherstelbaar (irreversibel) beschadigd wordt. Deze schade is permanent. In vissen, die met kwik vergiftigde vissen eten, stapelt het kwik zich in die andere vissen op en dat gaat door totdat ze, wanneer de vissen er niet voortijds aan overlijden, op het bord van een mens terechtkomen. Wanneer die die vis eten worden zij ook met kwik vergiftigt.

Het kwikverdrag is ondertekend door 128 landen en 74 landen hebben het geratificeerd waaronder Brazilië, Canada, de Europese Unie, Ghana, Peru en de Verenigde Staten van Amerika. “We zijn op de goede weg”, zegt Elena Lymberidi-Settimo, coördinator bij de Zero Mercury Working Group. “Na verloop van tijd zal het verdrag de nodige technische en financiële steun opleveren om de risico’s van blootstelling aan kwik te verminderen. Het is nu aan regeringen om dit verdrag op een efficiënte manier te implementeren.”

Bron: “Kwikverdrag treedt in werking” door Inter Press Service via DeWereldMorgen en wikipedia; beide op 18 september 2017.