Wat een grappige titel van de bron voor dit stukje: ‘Voor een prikkie naar de Filistijnen’. Daar zou ik het bij kunnen laten, maar deze zin vraagt toch wat toelichting. Daar gaat-i:

Op het kantoor van actiegroep Transport & Environment blijken nog 6 olifantenpakken te liggen. Dat vertelt Bill Hemmings van die actiegroep. Het zijn restanten van een campagne op de klimaattop COP21 in Parijs. De luchtvaartsector was daar de elephant in the room; dat onwelgevallige onderwerp waar niemand zijn vingers aan wil branden. Regeringsleiders jubelden, zoals bijna altijd na een top, over ‘een doorbraak’. Deze top zou het einde van het fossiele tijdperk gaan inluiden, maar de olifant in de kamer bleef onbesproken, net als de op stookolie vooruit gedreven scheepvaart. Alleen de Europese Unie besloot om het vliegverkeer op te nemen in haar klimaatdoelen waarvoor hulde; de rest van de wereld blijft vol hoop afwachten of de sector zelf nog bijtijds met oplossingen komt.

De Nederlandse regering van CDA, CU, D66 en VVD ziet de tomeloze groei van Schiphol ook niet als een ecologisch probleem, maar juist als een economische kans. Het idee dat ‘Nederland achteruit vliegt als Schiphol stilstaat’, zoals de baas van het vliegveld het onlangs verwoordde, is diepgeworteld in onze polder. Dat hebben we ervan als we op zulke partijen stemmen.

Er zijn echter geen gemakkelijke oplossingen. Stiekem, gelooft Hemmings, zijn politici dankbaar dat er organisaties als International Civil Aviation Organization bestaan, de organisatie die inmiddels onder de vlag van de Verenigde Naties hangt en daar de taak heeft om de burgerluchtvaart in goede banen te leiden. Door haar bestaan kunnen politici de heikele kwesties rondom de toenemende burgerluchtvaart en de opwarming van de aarde en klimaatverandering op zo’n ICAO afschuiven en hoeven ze zelf geen moeilijke beslissingen te nemen. Nou ja, ‘moeilijk’ in de zin van het tonen van leiderschap bij het aanpakken van iets wat al decennia geleden hoognodig was en waarvan we steeds vaker zien – vandaag kijkend naar Groenland of de Noordpool – dat er direct iets gedaan moet worden omdat het al te laat is.

Daar komt bij dat de Europese Unie een traumaatje heeft opgelopen van een gestrande poging om wél serieuze actie te ondernemen: al het vliegverkeer had vanaf 2012 onder het emissiehandelssysteem (ETS) moeten vallen, wat zou betekenen dat luchtvaartmaatschappijen rechten moeten kopen voor hun CO2-uitstoot in het Europese luchtruim. Dat goedbedoelde maar falende plan om uitstoot van CO2 te verminderen. Maar zelfs dat plan stuitte op hevige weerstand uit het buitenland. China dreigde met een handelsoorlog en het Congres in de Verenigde Staten van Amerika nam hautain een wet aan die Amerikaanse luchtvaartmaatschappijen verbood om emissierechten te betalen. Toen dan ook nog de luchtvaartlobby – met KLM en Schiphol voorop – de druk opvoerde, koos Brussel uiteindelijk ervoor enkel het vliegverkeer binnen Europa onder het ETS te laten vallen (al merkt de reiziger daar met de huidige koolstofprijs weinig van).

Zo blijven topconferenties en regeringen gevangen in de houdgreep van de luchtvaartsector, die zo kenmerkend is voor alle klimaatbeleid. De consument kan van alles opgelegd worden, maar bronnen van klimaatverandering en opwarming van de aarde aanpakken? Iedere natie treuzelt, omdat niemand te ver voor de troepen uit wil lopen. Niet de leefbaarheid van de aarde, maar nationale economische groei blijft de heilige graal. Dus hebben we het nog niet gehad over de productie van duurzame apparaten, waardoor ons grondstoffengebruik geminimaliseerd zou worden. Of snelheidsbeperkingen op snelwegen om de uitstoot van auto’s te verminderen. Aan banden leggen van transport via auto- en vaarwegen, of het rendabel maken meer energie via zonnecellen op te wekken dan alleen voor eigen gebruik. Of de vleesconsumtie…

Nou ik stop maar snel en zet snel mijn computer uit om wat minder stroom te gebruiken; vooralsnog worden immers nog steeds kolencentrales, olie, uranium en lang niet alleen water, wind en zon gebuikt om elektriciteit op te wekken. Maar niet na nog even te wijzen op de grappige en toepasselijke titel van mijn bron!

Bron: “Voor een prikkie naar de Filistijnen, De toekomst van het vliegen” door Jaap Tielbeke via De Groene Amsterdammer op 21 februari 2018.